آنهدونیا چیست؟

آنهدونیا ناتوانی در احساس لذت است. این یک علامت رایج افسردگی و همچنین سایر اختلالات سلامت روان است.

بیشتر مردم درک می کنند که لذت چه احساسی دارد. آنها انتظار دارند چیزهای خاصی در زندگی آنها را خوشحال کند. شاید از دوچرخه سواری، گوش دادن به صدای اقیانوس یا گرفتن دست کسی لذت می برید. اما برخی افراد توانایی احساس شادی را از دست می دهند. چیزهایی که زمانی آن ها را قانع می کرد دیگر سرگرم کننده یا لذت بخش نیستند. این آنهدونیا است.

دو نوع اصلی آنهدونیا وجود دارد

آنهدونیا فیزیکی. شما لذت مرتبط با تجربیان حسی را ندارید. یک در آغوش گرفتن باعث می شود که شما احساس پوچی کنید. غذاهای مورد علاقه شما طعم خنثایی پیدا میمی کنند. حتی رابطه جنسی می تواند جذابیت خود را از دست بدهد.

آنهدونیا اجتماعی. شما نمی خواهید وقت خود را با دیگران سپری کنید.

آنهدونیا روابط، از جمله تعامل با دوستان و اعضای خانواده را به چالش تبدیل می کند. با از بین رفتن سیستم پاداش بخش لذت، انگیزه گذراندن وقت با دیگران دشوار می شود. ممکن است دعوت‌ها را رد کنید و از رویدادهایی مانند کنسرت‌ها، مهمانی‌ها، و حتی گردهمایی‌های انفرادی اجتناب کنید، زیرا دیگر نمی توانید تجربه لذت را پیش روی خود تجسم کنید.

روابط با بازخورد مثبت دوطرفه رشد می کنند، و بدون آن می توانند پژمرده شوند. شما نمی توانید به کسی بگویید دوستش دارید یا اینکه روز خوبی را با او سپری کرده اید، زیرا آنهدونیا دارید و نمی توانید این قبیل احساسات را تجربه کنید. در همین حال، از دست دادن میل جنسی و درنتیجه مشکلات جنسی حتی می تواند بر یک رابطه مبتنی بر عشق نیز تأثیر بگذارد.

شایان ذکر است که برخی از دانشمندان روانشناس معتقدند آنهدونیا همیشه یک مسئله سیاه و سفید نیست. بنابراین ممکن است اصلاً احساس شادی نداشته باشید، یا ممکن است متوجه شوید که احساسات مثبت شما کم رنگ شده اند. به عبارت دیگر، ممکن است همچنان عاشق خوردن بستنی شکلاتی یا گوش دادن به موسیقی جاز باشید. اما به دلایلی که نمی توانید توضیح دهید، آن چیزها را تقریباً به اندازه گذشته دوست ندارید.

آنهدونیا با اضطراب اجتماعی فرق دارد

باید توجه داشت که آنهدونیا با اضطراب اجتماعی متفاوت است. اگر احساس می کنید که مناسب نیستید، یا دیگران شما را منفی ارزیابی می کنند، به خصوص وقتی با افراد جدید ملاقات می کنید، این علائم در اضطراب اجتماعی وجود دارد.

اگر فردی با بی لذتی سروکار دارد، از موقعیت‌های اجتماعی دوری می‌کند، زیرا به نظر می‌رسد هیچ پاداش یا نکته ‌ای برای او وجود ندارد.

آنهدونیا یک علامت فراتشخیصی

با وجود تأثیر قابل توجه انهدنیا بر نتایج عملکردی، افراد مبتلا به روان پریشی یا اختلال افسردگی تنها کسانی نیستند که ممکن است علائم آنهدونیا را تجربه کنند. تحقیقات نشان داده است که افراد با تشخیص‌های بی‌شماری این علامت را تجربه می‌کنند، از اختلالات مصرف مواد گرفته تا اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی. آنهدونیا با شدت های متفاوت در جمعیت عمومی یافت می شود. یعنی حتی در افرادی که به طور کامل معیارهای تشخیص یک اختلال را ندارند.

ماهیت گسترده آنهدونیا اهمیت آن را به عنوان یک علامت فرا تشخیصی برجسته می کند: علامتی که منحصر به یک تشخیص روانشناختی نیست، بلکه توسط طیف وسیعی از افراد تجربه می شود.

چرا باید به علائم فرا تشخیصی اهمیت دهیم؟

برای سال‌های متمادی (و تا حدی حتی امروزه)، تحقیقات در روان‌شناسی بر قرار دادن افراد در طبقه های خاص متمرکز شده است: افراد مبتلا به اختلالات خلقی از افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد و از افراد مبتلا به اختلالات مربوط به تروما متمایز هستند.

حتی در کتابچه راهنمای تشخیصی مثل DSM برای ارائه تشخیص ها، ویژگی های مشترک مانند نقص های شناختی و بی لذتی فراتر از اهمیت درگیر شدن در تشخیص افتراقی، یا فرآیند تعیین اینکه کدام طبقه برای فرد مناسب تر است، مورد بحث قرار نمی گیرند.

این برچسب‌های تشخیصی خاص برای توصیف آنچه فرد با آن دست و پنجه نرم می‌کند بسیار مفید است، اما در عین حال باعث نادیده گرفته شدن فرایندهای زیربنایی علائم و همچنین توانایی مستقل فرد برای تغییر می شوند.

در حدود یک دهه گذشته، توجه بسیار بیشتری به این ایده که علائم پریشانی روانی می توانند فرا تشخیصی باشند، معطوف شده است. ابتکاراتی مانند معیارهای حوزه تحقیقاتی مؤسسه ملی سلامت روان (RDoC) راه را برای بررسی تنوع فردی در علائم، بدون محدودیت مرتبط کردن آن علائم به یک تشخیص خاص را هموار کرده است.

در حالی که محققان هنوز اغلب به طبقه بندی اختلالات تکیه می‌کنند، تحقیقات فرا تشخیصی رایج ‌تر شده است. این یافته ها به دانشمندان و عموم مردم این فرصت را می‌دهد تا دیدگاه طبقه ‌بندی معمولی خود را درباره تعریف سلامت و بیماری روانی گسترش دهند.

این فرانید حتی منجر به این فرضیه شده است که آیا ممکن است یک عامل وحدت‌ بخش کلی وجود داشته باشد که به ما کمک کند تا تجربه آسیب‌شناسی روانی را به عنوان یک کل توصیف کنیم، و کاملا فراتر از تشخیص‌های علامتی باشیم.

آنهدنیا در نوجوانی

آنهدونیا نمونه بارز این است که چگونه می توانیم از علائم به جای تشخیص برای کشف دیدگاه های مختلف سلامت روان استفاده کنیم.

بر اساس روانشناسی رشد می دانیم که نوجوانی مرحله آسیب پذیری است که در طی آن افراد تعدادی از عوامل بیرونی (مانند محیط مدرسه، بر عهده گرفتن مسئولیت های جدید، روابط متحول با همسالان) و عوامل درونی (به عنوان مثال، شروع بلوغ، ادامه رشد عصبی) را تجربه می کنند. تغییراتی که برخی از آنها حمایت ها و منابع بیشتری را در اختیار نوجوانان قرار می دهند و برخی دیگر مستقیماً بهزیستی روانی را به چالش می کشند.

همانطور که قبلا اشاره شد، آنهدونیا چیزی نیست که فقط افرادی را تحت تاثیر قرار دهد که تشخیص اختلال از یک روانشناس دریافت کرده اند. در واقع، به نظر می رسد آنهدونیا می تواند همچنین یک ویژگی نسبتاً پایدار در نوجوانی باشد که بیش از 10٪ از جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد.

مهم است که آنهدونیا را به عنوان یک علامت فراتشخیصی در نظر بگیریم، زیرا افراد مختلفی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین آنهدنیا به دلیل تأثیر بر سایر جنبه‌های زندگی نیز مهم است. انهدنیا با تاثیر بر نتایج درمان برای جمعیت های بالینی، تغییرات در عملکرد اجتماعی و تغییرات در پردازش سیستم پاداش دهنده مغز مرتبط است. نشان داده شده است که در نوجوانان، آنهایی که سطوح بالاتری از آنهدونیا دارند، در برابر پیشرفت بعدی اختلالات روانشناختی و درمان هایی از قبیل درمان افسردگی آسیب پذیرتر هستند.

این تنوع گسترده ای از جمعیت های تحت تأثیر آنهدونیا و پیامدهای ناشی از حضور آن، دلیل محکمی برای اهمیت بررسی این علامت بدون توجه به وضعیت تشخیصی فعلی فرد است.

نمونه هایی از آنهدونیا

چند نمونه از احساس تجربه آنهدونیا:

• شما قبلاً عاشق بازی کردن در زمین فوتبال در عصرها بودید، اما اکنون دیگر تمایلی به بازی کردن یا تعامل با کسی از تیم خود را ندارید.
• آشپزی قبلاً سرگرمی مورد علاقه شما بود، اما اکنون دیگر به آن علاقه ندارید و گاهی باید به خودتان یادآوری کنید که غذا بخورید.
• دیگر برای بیرون رفتن با دوستان هیجان‌زده نیستید.
• نسبت به شریک زندگی خود احساس بی تفاوتی یا گوشه گیری می کنید و میل جنسی شما به شدت کاهش یافته است.
• فعالیتی که قبلاً شما را سرشار از شادی می کرد، مانند رفتن به تماشای موسیقی زنده، دیگر احساسات مثبت در شما ایجاد نمی کند.

آنهدونیا می تواند نشانه یک بیماری جدی سلامت روان باشد. مهم است که در مقابل تشخیص خود مقاومت نکنید. اگر فکر می کنید ممکن است با آنهدونیا سروکار داشته باشید، در اسرع وقت با یک دکتر روانشناس در تهران یا شهر خود ملاقات داشته باشید. در بسیاری موارد آنهدنیا می تواند بدون تشخیص گذاری یک اختلال نیز وجود داشته باشد پس نگران نباشید.

علل آنهدونیا چیست؟

آنهدونیا ارتباط تنگاتنگی با افسردگی دارد، اما برای ابتلا به آن نیازی نیست افسرده یا غمگین باشید. این وضعیت همچنین بر افراد مبتلا به سایر بیماری های روانی مانند اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی نیز تأثیر می گذارد. همچنین می‌تواند در افرادی که بیماری پارکینسون، دیابت، بیماری عروق کرونر و مسائل مربوط به سوء مصرف مواد دارند ظاهر شود.

قابل توجه است که مصرف هرازگاهی مواد مخدر نیز می تواند منجر به آنهدنیا شود.