درمان افسردگی

وقتی درمان افسردگی مورد توجه باشد، به منبع درونی رنج توجه می شود. فرد خود را بخاطر مشکلات سرزنش می­کند و به طور مزمنی در برابر افسردگی آسیب پذیر است. بنابراین درمان موفق به عومل مختلفی از جمله شدت و مدت افسردگی، تغییرات عمده زندگی، سابقه خانوادگی و مشکلات جسمی بستگی دارد. برای دریافت نوبت مشاوره روانشناسی می توانید از طریق صفحه کلینیک روانشناسی استفاده فرمائید.

در سال های اخیر درمان های موفقی از افسردگی گزارش شده است و اثربخشی این درمان ها در حال افزایش می باشد. با این حال نباید نسبت به افسردگی بی تفاوت بود و این تصور را داشت که به خودی خود بر طرف می شود. افسردگی نشانه ضعف نیست با این حال بهتر است در اولین قدم خود فرد نسبت به درمان و رهایی از آن تصمیم بگیرد. برای غلبه بر افسردگی و پیدا کردن دوباره احساس اعتماد به نفس، کنترل داشتن بر امور زندگی و دستیابی به اهداف خود همین امروز اقدام کنید.

مشاوره درمان افسردگی

افسردگی ذهن و محتوای آن یعنی افکار، احساسات، رفتار و همچنین خاطرات و شخصیت را درگیر می کند. بنابراین یک مشاوره درمان افسردگی موفق و پایدار به تمامی این عوامل توجه می کند. از آنجایی که هر فرد خاطرات و صفات شخصیتی مختص به خود را دارد، درمان افسردگی برای هر فرد ممکن است با دیگری کمی متفاوت باشد. درنتیجه نمی توان یک نوع درمان را برای همه افراد به طور مشابه به کار برد. یک دکتر روانشناس برای کار با افسردگی همانند سایر درمان ها از تکنیک های رواندرمانی استفاده می کند. درمان افسردگی بدون دارو نتایج معنی داری به همراه داشته است.

علاوه بر این افسردگی تحت تاثیر استرس و روابط بین فردی قرار دارد. به همین علت یک درمان موفق نه تنها عوامل درونی بلکه عوامل محیطی و بین فردی را نیز مورد توجه قرار می دهد. خبر خوب این است که درمان های روانشناختی در سال های اخیر موفقیت های قابل توجهی در درمان افسردگی داشته اند. افزایش فهم، آگاهی و دانش از افسردگی می تواند اولین قدم برای درمان باشد.

افسردگی چیست؟

ممکن است احساس کنید که درماندگی و سایه افسردگی حاصل از آن مانع تجربه یک زندگی لذت بخش شده است. تا آنجایی که می توانید درباره افسردگی بیاموزید. لازم است در وهله اول مشخص کنید که آیا علائم شما به دلیل مشکلات جسمی است یا خیر. اگر جواب بله باشد باید ابتدا مشکلات جسمی درمان شوند. به عنوان مثال گاهی اوقات علائم افسردگی و خفیفی بعد از زایمان آشکار می شود. برخی مواقع درمان افسردگی پس از زایمان ضرورت میابد.

افسردگی شدید تا خفیف

شدت افسردگی موضوع مهم بعدی است. با توجه به شدت یافتگی، نوع درمان انتخابی متفاوت خواهد بود. با توجه به گزارش های سازمان بهداشت جهانی افسردگی شدید مهمترین عامل جداشدن از زندگی است. بنابراین نباید آن را مثل یک ناراحتی گذرا در نظر گرفت. افسردگی ممکن است فروکش کند اما احتمال بروز مجدد آن کم نیست. عوامل مختلفی مسبب افسردگی هستند. این عوامل شامل ویژگی های ژنتیکی، تغییرات شیمیایی در انتقال دهنده های مغزی، عوامل محیطی و عوامل روانشناختی می شوند.

علاوه بر این موارد ریسک فاکتورهایی از قبیل برخی صفات شخصیتی نیز وجود دارند. این عوامل بخصوص در درمان های روانشناختی موضوع مهمی به حساب می آیند. 75 تا 85 درصد از افراد افسردگی خفیف تا متوسط دارند. افسردگی قابل درمان است و به طور کل 70 تا 80 درصد از افراد نسبت به درمان پاسخ می دهند. با این حال نباید جدیت این وضعیت را نادیده گرفت. یکی از مواردی که بیشتر باید آن را جدی گرفت درمان افسردگی پیش از قاعدگی است. برخی از بیماری ها مرتبط با افسردگی شامل آرتروز، آسم، بیماری های قلبی،سرطان، دیابت و چاقی هستند. زندگی افسرده برای هر فردی سخت است و رهایی از آن صرفا به معنی کاهش علائم نیست. در کنار کاهش علائم بهبود کارکرد شخصی و اجتماعی فرد در زندگی هدف درمان خواهد بود. یکی از مواردی که اثربخشی درمان را بالا می برد اقدام زود و به موقع است.

بر این اساس انواع مختلفی از افسردگی شناسایی و گزارش شده است. برای فهم بهتر از افسردگی و انتخاب درمان موثر ابتدا انواع و خصایص آنها مرور خواهد شد.

انواع افسردگی

در ادامه افسردگی های زیر توضیح داده می شوند.

• افسردگی پایدار
• حاد
• اتکایی
• درون فکن
• مخفی

افسردگی پایدار (Dysthymia)

افرادی که از این اختلال (Persistent depressive disorder) در رنج هستند خلق افسرده ­ای را تجربه می­ کنند که در طول زمان نوسان ندارد یا نوسان کمی دارد. آنها انرژی کمی دارند و آغازگر فعالیت ­ها نیستند. تمرکز ضعیف است و در تصمیم گیری مشکل دارند. علائم افسردگی شامل عزت نفس پائین، نومیدی، گناه و سرزنش خود است. درمان افسردگی پایدار نیازمند برنامه ریزی جدی و پیگیری آن است.

افسردگی حاد

علائم افسردگی حاد ممکن است توسط نشانه­ های جسمی مختلف پوشانده شود. این نشانه ها شامل کاهش یا افزایش خواب و اشتهاء، خستگی، سردرد یا درد مزمن می شود. این شکایت ها اغلب در ابتدا به پزشک عمومی ارجاع می شوند. علائم افسردگی ممکن است به تدریج و طی یک بازه زمانی تجمع یافته و به اختلال افسردگی پایدار منجر شوند. بدبینی خصیصه­ ای ممکن است زمینه درجات پائین اختلال افسردگی پایدار را فراهم سازد. رویدادهای زندگی، استرس­ ها، و شکست در والدگری و کارکرد خانواده نیز می­توانند فرد را مستعد اختلال افسردگی پایدار کنند. علائم حاد اغلب توسط رویدادهای بیرونی تشدید می ­شوند. درنتیجه مشکلات معنی­ داری در فعالیت­ های اجتماعی، دانشگاهی، شغلی و نیز سلامت ممکن است ایجاد شود.

افسردگی اتکایی

معمولا مرتبط با رابطه مختل با مراقبین اولیه است. با احساس درماندگی، ضعیف بودن، بی کفایتی، پوچی، ترس از رها شدن، انزوا و دوست داشتنی نبودن همراه است. و برای حفظ رابطه فیزکی با فردی که به او نیازمند است تلاش می کند. تمایل به کمک گرفتن، تغذیه شدن، تحت مراقبت قرار گرفتن، آرام شدن توسط سایرین وجود دارد. تحمل تاخیر و ناکامی برای او سخت است و در ابراز خشم و خصومت بخاطر ترس از بین رفتن منبع رضایت مشکل دارد. فرد برای مراقبینی که صرفا نیازهای او را برآورده می­ کنند ارزش قائل می شود.

افسردگی درون فکنی

این افسردگی با خود انتقادگری­ های شدید، تنبیهی و بی ­امان؛ احساس حقارت، بی­ ارزشی و گناه همراه است. در این شرایط درمان افسردگی شدید ضرورت میابد. احساس شکست در برآورده کردن استانداردها و انتظارات و ترس از دریافت نکردن تائید از افراد مهم زندگی وجود دارد. عزت نفس تحت چنین حمله­ هایی آسیب می ­بیند. الگوهای شناختی شامل محکومیت عقلانی در برابر احساس گناه؛ خیال پردازی درباره از دست دادن تائید، ناتوانی در تصمیم گیری؛ توجه به خود کم؛ افکار خودکشی و حافظه مختل است. افراد دارای گرایش­ های شدید درون فکنی، سایرین را تنبیه­ گر و قضاوت کننده می­ بینند.

گرچه تمایلات اتکایی و درون فکنی به طور کلی در افسردگی وجود دارند اما خود انتقادی می­تواند عامل خطرسازی برای آسیب­ های روانشناختی مثل خود کشی باشد. علاوه بر این پژوهش­ ها نشان دادند خود انتقادی به طور ویژه آسیب پذیری فعال را افزایش می ­دهد. فرد دارای خود انتقادگری ­های شدید، شرایط بین فردی منفی مثل فقدان حمایت اجتماعی بوجود می ­آورد که آن شرایط نیز منجر به افسردگی می­شوند.

افسردگی مخفی

گرچه افسردگی ممکن است ضربه قابل توجهی به کارکرد فرد وارد کند، اما بسیاری افراد دارای کارکرد بالا نیز افسردگی شدید دارند. ممکن است آن را پشت رفتارهایی از قبیل کار زیاد، مصرف الکل و پرخاشگری مخفی کنند. این افسردگی مخفی شده می تواند به صورت متضاد خود ظاهر شود و در  مردان شایع تر است. برای درمان افسردگی در زنان و مردان به یک دکتر روانشناس با تجربه مراجعه فرمائید.

تشخیص افسردگی

یک دوره افسردگی اساسی این طور تعریف می­ شود که فرد حداقل در مدت زمان دوهفته احساس افسردگی کند و ضمن ناتوانی در تجربه لذت گرفتار علائم زیر شود:

• تغیر الگوی خواب و اشتهاء
• تغیر در امیال جنسی
• فقدان علاقه به مواردی که قبلا علاقه داشته
• آنهدونیا
• از دست دادن انرژی
• ناتوانی در تمرکز
• کند شدن واکنش­ ها و حرکات جسمی: کندی روانی- حرکتی
• احساس گناه و افکار یا اقدامات خودکشی.

علائم و رفتارهای آشکار شامل:

• دوره­ های گریه از دست دادن علاقه به فعالیت­هایی که قبلا لذت بخش بوده ­اند
• بی تفاوتی نسبت به تعاملات اجتماعی
• غفلت از مراقبت های شخصی و ظاهر فیزیکی
• رفتار اجتنابی و منفعل
• بی­قراری
• کندی حرکات، افکار و کلام.

سایر انواع افسردگی

انواع مختلفی از افسردگی وجود دارد که تقریبا نادر هستند. یک نوع از آنها که بیشتر گزارش شده “سندرم اختلال فصلی عاطفی” است. این نوع از افسردگی در زمان سرد شدن هوا و فقدان نور خورشید اتفاق می افتد. علائم ممکن است بسته به فصل متفاوت باشند. به این ترتیب که در فصل زمستان خواب و اشتهاء افزایش یابد و در فصل تابستان این موارد کاهش یابند. درمان افسردگی فصلی یکی از درمان های رایج در این زمینه می باشد.

تفاوت با دغداری

فقدان فرد مورد علاقه یک عامل تسریع کننده رایج برای اختلال افسردگی اساسی است. داغداری یک عامل استرس ­زا است که ممکن است در شکل گیری اختلال افسردگی اساسی نقش داشته باشد. اثر علیتی داغداری بر اختلال افسردگی اساسی، بخصوص در افرادی که قبل از فقدان فرد مورد علاقه مستعد افسردگی بودند، قابل توجه است.

توهم در افسردگی

یک “افسردگی سایکوتیک” نسبتا نادر نیزوجود دارد. هذیان، مثل اعتقاد به اینکه فرد دیگری است یا باور به اینکه باید برای رهاسازی دنیا از دست شیطان باید یکی را بکشد یا توهم، شنیدین صدایی که شدیدا از او ایراد گرفته یا دستور خودکشی می­دهد مرتبط با محتوای خلقی است. در چنین شرایطی کمک های تخصصی که برنامه ریزی بلند مدتی برای بهبودی دارند می توانند موثر باشند.

ارزیابی قبل از درمان

با توجه به تاثیر عوامل مختلف، ارزیابی، سنجش نگرش ­های روانشناختی و صفات شخصیتی را در کنار عوامل محیطی شامل می شود. به لحاظ روان­پویشی این عوامل به طور وسیعی مرتبط با فقدان و در نتیجه در ارتباط با افسردگی اتکایی هستند. چراکه منجر به احساس تنهایی، نومیدی، درماندگی، پوچی، ملالت و اضطراب جدایی می ­شوند. علائم اضطراب و افسردگی گاهی همپوشانی د ارند. درمان اضطراب و افسردگی می تواند علائم این اختلالات را همزمان مورد بررسی و درمان قرار دهد.

انتقاد از خود و گناه ممکن است از نتیجه­ گیری­ های ناخودآگاه ناشی شوند. به این معنی که بد بودن فرد منجر به فقدان شده است. جهت گیری خصومت و چگونگی عزت نفس پائین و تنظیم هیجان نیز مهم هستند.

مشکلات جسمی مرتبط با افسردگی

یک ارزیابی دقیق از اختلال افسردگی اساسی شامل جستجوی مشکلات طبی و سایر مواردی از زندگی فرد می­شود که ممکن است در تولید علائم شبه افسردگی نقش داشته باشند. شرایط مختلف طبی زیر می­تواند علائمی مشابه افسردگی تولید کنند:

• سرطان
• دیابت
• پرکاری یا کم کاری تیروئید
• مولتیپل اسکلروز
• بیماری پارکینسون
•  آسیب به سر
• درد مزمن
• هپاتیت
• وضعیت­ های مرتبط با HIV و سایر بیماری های عفونی
• استفاده از استروئید یا ترک آن
• الکل یا آمفتامین ­ها نیز می­توانند واکنش­های افسرده ساز ایجاد کنند.

با توجه به دلائل پیچیده و عوامل مسبب افسردگی، افراد به احتمال کمی نسبت به دارودرمانی پاسخ پایدار می دهند. تاثیر دارو ممکن است باعث سرکوب شدن مشکلات زیربنایی شود و درنتیجه این مشکلات می توانند در قالب سایر علائم روانشناختی تظاهر پیدا کنند.

افسردگی در خانواده ها شایع است

معمولا تصور می­ شود افسردگی عمدتا در نوجوانی شروع می ­شود. اما شواهد همه گیر شناسی نشان دادند که شروع آن سال­های قبل از مدرسه بر می­گردد. در هر صورت مطالعات اخیر افزایش قابل توجه اختلال افسردگی اساسی در نوجوانی و اوایل بزرگسالی را گزارش کردند. علائم طی روزها تا هفته­ ها گسترش م­یابند. اختلال افسردگی اساسی صرفا ناراحتی بسیار زیاد نیست. یک بیماری است که ذهن و بدن از جمله شناخت، رفتار، سیستم ایمنی و سیستم عصبی پیراموی را تحت تاثیر قرار می­ دهد. حتی در بسیاری از جلسات مشاوره خانواده که افراد برای مشکلات خانوادگی مراجعه می کنند علائمی از افسردگی مشاهده می شود.

اثر زخم

فرضیه اثر زخم بیانگر این است که همانند زخم ­های اطراف جراحت، افسردگی اثری منفی برشخصیت دارد. گرچه پژوهش ­های اولیه این فرضیه را تائید نکردند اما در دهه گذشته مطالعات مختلفی اثر منفی افسردگی بر خود پنداره ازجمله خود انتقادگری و عزت نفس را بررسی کرده­ اند. بنابراین در این مورد نه تنها “خود” دارای آسیب شناسی روانی منجر به افسردگی می­شود بلکه افسردگی نیز به طور قابل استدلالی مثل یک شئ آزاردهنده باعث تحلیل خود می­شود.

شخصیت های افسرده

افراد دارای شخصیت افسرده از فعالیت های زندگی لذت کمی می­برند و به طور جدی در مقابل احساسات دردناک و بخصوص افسردگی، گناه، شرم و احساس بی کفایتی آسیب پذیر هستند؛ آنها درباره تجربه لذت درگیر دودلی می ­شوند و احساسات مثبت از قبیل خوشحالی، شور و سرآمدی را  سرکوب می ­کنند.

افراد دارای شخصیت افسرده ممکن است بسیار خود انتقادگر یا خود تنبیه گر باشند، استانداردهای غیرواقع بینانه برای خود در نظر م ی­گیرند و زمانی که مرتکب اشتباه م ی­شوند خود را سزنش می­کنند. آنها از طرد یا رها شدن واهمه دارند و در حضور دیگران نیز احساس تنهایی می­کنند یا درگیر این احساس می­شوند که فرد مورد نیاز برای احساس بهزیستی را برای همیشه از دست می­دهند. این افراد اغلب از خشم و خشونت زیربنایی خود بی خبر هستند. افسردگی، خود انتقادگری یا خود تنبیهی مانع آگاهی از پرخاشگری زیربنایی می­ شود.

خودسرزنشگری

افراد افسرده خود را بخاطر هر کاستی واقعی یا خیالی سرزنش می ­کنند و در پاسخ به فشار خود را مستحق سرزنش می ­دانند، این آمادگی برای سرزنش خود ممکن است باقیمانده حضور در خانواده هایی با شرایط دشوار باشد که مراقبین غفلت کننده، آزارگر یا طرد کننده بوده اند. فکری که ناخوشایند است، اما در عوضِ نسبت دادن رنج به بد بودن خود موضوعی با قابلیت کنترل در اختیار قرار می­دهد. بنابراین افراد با افسردگی دروفکنی شده تلاش می­کنند تا خوب باشند اما به ندرت به رضایت مندی دست میابند.

افراد با افسردگی اتکایی در مقابل فقدان و جدایی، دچار رنج و نابسامانی می ­شوند. روان آنها حول موضوع روابط، عواطف، اعتماد، صمیمیت، اشتیاق و ترک سازمان یافته است. آنها بجای کمالگرایی یا خود انتقاد گری بیشتر احساس تهی بودن، تنهایی، نقص، درماندگی و ضعف می­ کنند. آنها اغلب از نا امیدی وجودی و احساس بی معنی و تهی بودن زندگی شکایت دارند.

روان درمانی افسردگی

روان درمانی افسردگی اغلب مبتنی بر تشریک مساعی و همکاری خواهد بود. ضروری است که بیمار و درمانگر احساس مثبتی نسبت به  روان درمانی پیدا کنند. روان درمانگر اغلب درباره بیمار و فرایند درمان با دقت عمل بالایی وارد عمل می شود.

چالش روان درمانی شناسایی این موضوع است که، احساسات مثبت حاصل از الگوهای فکری تغییر یافته بیمار بر اساس مزایای درمان شناخته شود. در درمان افسردگی ضروری است که احساسات منفی بیمار بخصوص خصومت و انتقادگری شناسایی و بررسی شوند. جایی که خود انتقادگری و خود تنبیهی برجسته باشد بیمار بخاطر بینش یافتن نسبت به شیوه هایی که از طریق آنها خشم و انتقادگری را به سمت سایرین هدایت می­کند سود می­برد. آنجایی که فکر مشغولی با طرد و فقدان برجسته است – تم های اتکایی – بیمار از پذیرش نا کفایتی و بد بودن خود توسط یک یافت رابطه ای سود خواهد برد.

نظریه های افسردگی

اهمیت درمان افسردگی به این دلیل است که نه تنها افسردگی کارکرد فرد را مختل می­کند بلکه تاثیر ناسازگاری بر روابط زوج، خانواده، ارتباط والد فرزند و سایرین می ­گذارد. به همین دلیل درمان افسردگی از سالها قبل مورد توجه روانشناس و علوم روانشناسی قرار داشته است. درمان مبتنی بر نظریه ­ها و تئوری­ های رواندرمانی، مشاوره و خانواده درمانی شکل گرفته است. برای دریافت این درمان ها می توانید از خدمات حضوری استفاده کنید و به بهترین روانشناس در تهران یا سایر شهرها مراجعه کنید.

همچنین در برخی شرایط مثل مشغله کاری زیاد از مشاوره آنلاین روانشناسی می توان استفاده کرد. باید توجه کرد که درمان افسردگی در خانه تقریبا ناممکن است. اما نکاتی نیز وجود دارد که رعایت آنها در منزل کمک کننده خواهد بود. در ادامه رویکردهای درمانی زیر توضیح داده می شوند.

• روانشناسی مثبت گرا
• فعالسازی رفتاری
• درمان سیستم تحلیلی
• واقعیت درمانی
• درمان شناختی رفتاری افسردگی
• درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
• رویکرد روان تحلیلی

درمان های افسردگی

اغلب درمان های افسردگی که برخواسته از نظریه­ های پاتولوژیک هستند دیدگاهی علامت محوری به مشکلات دارند. هدف آنها تخفیف و تسکین علائم بیماری است. در دو دهه اخیر رویکردهای متفاوتی از قبیل روانشناسی مثبت گرا نیز در درمان افسردگی مورد توجه قرار گرفته است.

درمان افسردگی و روانشناسی مثبت گرا

نظریه پردازان این رویکرد معتقدند روانشناسی بیشتر به آسیب شناسی پرداخته و جنبه­ های مرضی و بیمارگون را مدنظر قرار داده است. این باعث شده که به توانایی­ ها و جنبه ­های مثبت مراجع کمتر توجه شود. رواندرمانی مثبت نگر به رغم عمر کوتاه خود کاربست­ های متنوعی در حیطه عمل و به ویژه در عرصه درمان افسردگی داشته است.

روانشناس افسردگی در تهران با رویکرد مثبت گرا در درمان افرادی که از افسردگی حاد یا مزمن رنج می­برند نتایج موثری گزارش کرده است.درکل می­توان آن را مداخله­ ای موثر در درمان در نظر گرفت. برخی پژوهش ­های اخیر نشان دادند که این رویکرد در مقایسه با دارودرمانی شیوه ­ای اثر بخش برای درمان افسردگی می­باشد. برخی از مطالعات با استفاده از این رویکرد به روان درمانی افسردگی در زوجین پرداختند. آنها نشان دادند که کاهش افسردگی در یکی از زوجین می­تواند منجر به افزایش رضایت مندی از ازدواج می شود.

درمان افسردگی و فعالسازی رفتاری

فعالسازی رفتاری نوعی رفتار درمانی محض و مبتنی بر تحلیل تابعی رفتار است. هرچند در درمان سایر اختلالات نیز بکار برده می­ شود اما در درمان افسردگی از اهمیت بالایی برخوردار است. در درمان افسردگی برای کاهش اجتناب رفتاری، تمرکز ویژه ­ای بر فعال سازی رفتاری می­ شود. در این نوع از درمان به فرد آموخته می­شود که در مقابله با شرایط محیطی ناکام ساز و آزار رسان به جای دوری گزینی و اجتناب، از فعالسازی رفتاری استفاده کند. برخی پژوهش نشان دادند که درمان افسردگی بوسیله فعالسازی رفتاری نتایج معنی­ داری به همراه دارد. یکی از دلایل آن این است که فعال سازی رفتاری رفتاری به طور مستقیم منجر به کاهش نشخوار فکری می­شود. این امر می­تواند مقدمه­ ای برای ارائه درمان شناختی باشد چراکه هیجانات قوی تا حدودی فروکش کرده و می­توان به اصلاح و تغییر افکار پرداخت.

رواندرمانی سیستم تحلیلی شناختی رفتاری

این نوع از درمان از ترکیب مدل بین فردی با رفتار درمانی شناختی در دانشگاه ویرجینیا بوجود آمد. از این رواندرمانی به ویژه در درمان افسردگی استفاده می­ شود و نتایج پژوهشی نشان دادند که در درمان افسردگی مزمن و همچنین در درمان افسردگی همبود با نشانه ­های جسمی اثربخشی معنی ­داری دارد. در این نوع از درمان افسردگی به فرد آموزش داده می­شود که چگونه الگوهای رفتاری و فکری آنها مشکلات و تعارض­ های بین فردی را ایجاد و تداوم می­ بخشد. رواندرمانی سیستم تحلیلی شناختی رفتاری علاوه بر درمان افسردگی می­تواند سازگاری اجتماعی و مهارت های مقابله با استرس را افزایش دهد. این نوع از درمان بر تعاملات بین فردی و حل مسئله اجتماعی تاکید دارد.

واقعیت درمانی 

این درمان نیز همانند سایر رویکردهای روانشناسی تلاشی برای تغییر رفتار است. واقعیت درمانی یک شیوه رواندرمانی است که به مردم کمک می­ کند تا خواسته ها، نیاز ها، ارزش های رفتاری و راه حل­ هایی را بررسی کنند که به برطرف کردن نیازهایشان کمک می­ کنند. براساس این رویکرد انسان­ها افسرده نمی ­شوند. بلکه افسردگی را انتخاب کرده و رفتار افسردگی را نشان می­دهند.

درگیر شدن در یک عمل فعالانه به انسان­ها کمک می­کند رفتارهای افسرده و احساس بدبختی آن­ها جای خود را به احساس کنترل بدهد. این مورد بخصوص در درمان افسردگی سالمندان کمک کننده می باشد. این وضعیت با احساس مثبت­، افکار مثبت­ و آرامش جسمی بیشتر همراه است. واقعیت درمانی در درمان افسردگی رویکرد خود را داراست و افسردگی کردن را نوعی درخواست کمک بدون التماس می­بیند. اولین قدم در درمان افسردگی این است که فرد بفهمد افسردگی قوی­ترین شیوه ارسال پیام کمکم کن به دیگران است.

درمان شناختی رفتاری

یکی از رویکردهای رواندرمانی برای درمان افسردگی، رویکرد شناختی رفتاری است که از دهه 1970 ارائه و سودمندی آن در پژوهش ­های متعددی گزارش شده است. زیربنای درمان شناختی رفتاری این است که ناراحتی­ های روانشناختی و به خصوص افسردگی نتیجه افکار ناسازگار هستند. در طی فرایند درمان افسردگی، فرد ارتباط بین افکار و احساسات منفی را با حالات افسردگی متوجه می شود. او افکار خود را به عنوان فرضیه ­هایی به بوته آزمایش می گذارد. چنانچه از این رویکرد استفاده شود طول مدت درمان افسردگی ممکن است بین 6 تا 20 جلسه باشد. تعداد جلسات به عوامل مختلفی از جمله شدت افسردگی، طول مدت، درمان­هایی که تا کنون دریافت کرده، سیستم حمایتی خانواده یا دوستان و سایر مشکلات همزمان بستگی دارد. بر اساس این رویکرد برخی از افکار  را افکار منفی یا افسرده ساز می ­نامیم. این افکار باعث کاهش احساس خود کارآمدی یا انگیزش لازم برای انجام کارها می­ شوند.

همزمان با کاهش این نوع افکار، تنظیم هیجانی در فرد ارتقاء یافته و مهارت­ های مقابله با شرایط دشوار و استرس زا و همچنین مهارت­ های بین فردی و اجتماعی به فرد آموزش داده می­ شود. افرادی که درمان شناختی رفتاری را به طور کامل دریافت می ­کنند به احتمال کمتری در آینده دوباره دچار دوره ­های افسردگی می­ شوند.

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

این نوع از درمان، مبتنی بر موج سوم نظریه­ های رواندرمانی است. به جای تلاش برای تغییر و اصلاح شناخت­ها بر کارکرد آنها متمرکز است. سعی می­ شود تا ارتباط روان­شناختی فرد با افکار و احساساتش افزایش یابد. این رویکرد اینگونه تعریف شده: یک رویکرد درمانی بافتاری کارآمد و براساس نظریه چارچوب ارتباطی. مشکلات روان­شناختی انسان را عمدتا به عنوان انعطاف ناپذیری روان­شناختی می­داند که توسط اجبارهای اولیه و اجتناب از تجربه ه­ا ایجاد شده اند.

این رویکرد، اجتناب از احساسات منفی را مشکل اصلی افراد می­داند که به ناتوانی و کاهش رضایت از زندگی می­ انجامد. طبق این نظریه و در فرایند درمان افسردگی، اجتناب زمانی اتفاق می­افتد که افکار و هیجانات منفی اثر مفرط و نامناسب بر رفتار می­ گذارند. بنابراین درمان افسردگی مبتنی بر این رویکرد، کاهش اجتناب و افزایش مواجهه با موقعیت­ های به ظاهر افسرده ساز مورد توجه است.

سایر رویکردهای رواندرمانی از جمله درمان شناختی رفتاری بر کاهش یا کنترل علائم تاکید دارند. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد افزایش پذیرش واکنش ­های منفی (افکار، هیجانات، حواس بدنی) را  به نفع درگیری در فعالیت­ های معنی­ دار در مرکز توجه قرار می­ دهد. مفهوم پردازی در درمان افسردگی مبتنی بر هیجانات مرتبط با وقایع گذشته از قبیل فقدان است که باعث می­شود واکنش ­های طبیعی به رویدادهای استرس ­زای زندگی و سازگاری با آنها بازداری شوند.

رویکرد روان تحلیلی به درمان افسردگی

روان تحلیلی نوعی از رواندرمانی است و به فهم فرایندهای ناهوشیاری می­پردازد که تعیین کننده افکار، احساسات و رفتار فرد هستند. روان تحلیلگران با بررسی عمقی نظام روان و جستجوی عوامل ناهوشیار، در مقایسه با سایر رواندرمانی­ ها رویکردی متمایز اتخاذ می­ کنند. بر اساس این دیدگاه ناتوانی در بررسی عمقی ابعاد مختلف روان انسان علت موفق نبودن سایر رویکردهای درمانی است. روان تحلیل­گران در درمان افسردگی به افزایش آگاهی از فانتزی­ ها و تعارض­ های ناهوشیار می­ پردازند. در درمان افسردگی روان­ تحلیل­گران به موضوعات مشخصی توجه عمیقی دارند. مواردی از قبیل خشم درونی­ سازی شده، فقدان شئ مورد علاقه درونی شده، انتظارات سوپرایگو قوی. یا نیازهای مبتنی بر شخصیت خودشیفته، فقدان عزت نفس و محرومیت­ از والدین درسال­های اول تولد .

زیگمود فروید درمان­های موفقی از افسردگی را گزارش کرده است. او بین فقدان­ های واقعی و فقدان­ های نمادین تمایز قائل شد. هردو این فقدان­ ها به سبب تجربه مجدد برخی رویدادهای آسیب ­زا می توانند به شکل ­گیری احساسات افسرده ساز منجر شوند. پژوهش­های متعددی اثربخشی روان تحلیلی در درمان اختلالات خلقی را گزارش کرده ­اند. این پژوهش­ ها بخصوص درمان افسردگی منشی را موفقیت آمیز گزارش کرده ­اند. روانکاو خوب در تهران یک منبع بی پایان برای دست یابی و حل تعارض های ناخودآگاه به حساب می آید.

گرچه درمان در وهله اول فرد افسرده را مورد توجه قرار می دهد. اما لازم است اطرافیان مطلع شوند که چگونه با فرد افسرده رفتار کنیم.

منابع

• راهنمای تشخیص روانپویشی، نسخه دوم.
• تالیف ویتوری لینگاردی و نانسی ویلیامز

ترجمه دکتر رامین علوی نژاد

• نظریه­ های رواندرمانی (بروچسکا)