مشکلات رفتاری کودکان

مشکلات رفتاری کودک از اهمیت بالایی برخوردار است. در هر جامعه ای سلامت کودکان و نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است، و تامین بهداشت روانی به آنان کمک می کند تا در آینده نقش اجتماعی خود را بهتر ایفا کنند. اکثر مطالعات گذشته نگر و آینـده نگـر بیـانگر ایـن واقعیت است که مشکلات بزرگسـالی در دوران کودکی و نوجوانی شـروع مـی شـوند. دوران کـودکی و نوجـوانی از نظـر بسـیاري از متخصصـین رشد زمان حساس شـکل گیـري شخصـیت در نظـر گرفته می شود و معتقدند کـه حتی اسـاس و بنیـاد بسیاري از تصمیم گیری های بزرگسالی را مـی تـوان در دوران کودکی و نوجوانی یافت. بنابراین با توجه به حساسیت این دوره از رشد و همچنین شیوع بالا مشکلات رفتاری کودک در این دوره مراجعه به روانشناس کودک یا سایر شهرها و افزایش آگاهی در این رابطه ضروری به نظر می رسد.

چند گروه از مشکلات شایع دوران کودکی که در ادامه مرور می شوند:

• پرخاشگری
• بیش فعالی / کمبود توجه
• اضطراب
• ناسازگاری اجتماعی
• افسردگی

پرخاشگری کودک

بروز رفتارهاي پرخاشگرانه در کودکان و فرهنگ رفتاري والدين، محيط ها و مشاهده آسيب هاي وارده از اين رفتار و بررسي مشکلات روانشناختي و اختلالات رفتاري کودکان از جمله موارد مطرح شده در حوزه روانشناسي کودک مي باشد. بنابراين با توجه به اهميت واکنش هاي هيجاني خصوصا خشم و پرخاشگري در کودکان با توجه به فرهنگ خانواده ها و محيط و تاثير اين موارد در بهبود روابط اجتماعي، تحصيلي، خانوادگي و کاهش اختلالات رفتاري توجه به این وضعیت آسیب زا ضروری به نظر می رسد. برای دریافت نوبت از مشاوره خانواده از طریق همین سایت اقدام فرمائید.

پرخاشگری یک نوع از مشکلات رفتاری کودک است که می تواند به سایرین نیز آسیب وارد کند و درمان آن باعث می شود تا سازگاری اجتماعی افزایش یابد.

بیش فعالی/ کمبود توجه

اختلال کم‌توجّهی – بیش‌ فعالی  یک اختلال رفتاری رشدی است. معمولاً فرد توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و فرد از فعّالیّت بدنی غیرمعمول و بسیار بالا برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعّالیت بیش‌ازحد، رفتارهای تکانشی، یا ترکیبی از این موارد همراه است. هر فردی با شک اختلال کم‌توجّهی – بیش‌فعالی باید به دقت تحت نظر یک روانشناس خوب در تهران ارزیابی گردد.

بیش فعالی عموماً به دو دسته تقسیم بندی می‌شود:

نوع اول: اختلال بیش‌فعالی

مبتلایان به اختلال بیش‌فعالی معمولاً فعالیت بالایی دارند اما در کمال تعجب این افراد در رابطه با تمرکز مشکلی ندارد که از نشانه‌های آن می‌توان علائم ذیل را ذکر کرد:

• دست و پای بی‌قرار، غالباً با دست‌های خود بازی می‌کنند و آن‌ها را حرکت می‌دهند.
• افراد بیش فعال اصولاً برای مدت طولانی نمی‌توانند جایی بنشینند و باید حتماً حرکت کنند، ترک صندلی یا ترک محل نشستن از نشانه‌های بیش فعالی است.
• اصطلاحاً بالا رفتن از دیوار راست که خود نشانه پر انرژی بودن کودک است اگر از حدی فراتر رود می‌تواند از نشانه‌های بیش فعالی فیزیکی باشد.
• نوعی دیگر از بیش فعالی، در تولید سر و صدا نمایان می‌شود، افرادی که دارای نوع اول بیش فعالی هستند نمی‌توانند بی سر و صدا یک جا بنشینند، آن‌ها حتماً باید مدام از خود سر و صدا در بیاورند.
• افراد بیش فعال همیشه در حال حرکت و راه رفتن هستند که قسمت عمده‌ای از این حرکت‌ها از روی سرگردانی هست.
• افراد بیش فعال به دلایل مختلف ذهنی پرکار دارند که این پرکاری خود را در زیاد حرف زدن نمایان می‌کند.
• افراد بیش فعال اصلاً تحمل انتظار ندارند به عنوان مثال قبل از پایان سؤال، جواب می‌دهند.
• افراد بیش فعالی تخریب‌گرند و از این کار لذت می‌برند، حتی اگر کودکی که بیش فعال است را در سن ۳۰ سالگی مشاهده کنید باز هم اصلاً به بهبود زندگی توجهی ندارد.
• بدون فکر و بدون توجه به عواقب، کارشان را انجام می‌دهند.

نوع دوم: اختلال کم‌توجهی

مبتلایان اختلال کم‌توجهی بر خلاف گروه قبلی فعالیت بالایی ندارند اما در توجه و تمرکز دچار مشکلند. در حقیقت این افراد حضور فیزیکی دارند اما فکر و حواسشان جای دیگری است و معمولاً به اسم نابغه‌های کودن شناخته می‌شوند که از نشانه‌های آن می‌توان علائم ذیل را ذکر کرد:

• دچار اشتباه می‌شوند اما فقط از روی بی دقتی
• در تمرکز کردن و توجه به یک موضوع بیش از ۵ دقیقه مشکل دارند
• افراد بیش فعال اصلاً به صحبت‌های فرد مقابل گوش نمی‌کنند آن‌ها تظاهر به گوش دادن می‌کنند
• افراد بیش فعال در هنگام ناراحتی از خود عکس‌العمل‌های سریع نشان می‌دهند. به عنوان مثال در هنگام گوش کردن ناگهان سر خود را برمی‌گردانند
• در برنامه‌ریزی و سازماندهی برنامه‌ها هیچ استعدادی ندارند
• اغلب به صورت کاملاً عمدی و غیرعمدی لوازم و دارایی‌های خود را گم می‌کنند.
• افراد بیش فعال به دلیل ذهن جهنده شان از این شاخه به آن شاخه، بسیار فراموشکارند
• با کوچکترین محرکی مثل بوق ماشین یا صدای تیک تاک ساعت حواسشان پرت می‌شود
• دستورهای داده شده را پیروی نمی‌کنند (درک دستور ندارند)

اضطراب کودک

اضطراب متداولترین وضعیت روانشناختی در کودکان سنین مدرسه است. اخـتلالات اضطرابی اغلـب همـراه بـا دیگـر اخـتلالات نظیـر افسـردگی و اختلالات رفتار ایذایی است. ویژگی اصلی اضطراب، نگرانی است که عبـارت است از دلواپسی بیش از حد درباره موقعیتهاي داراي پیامدهاي نامطمئن. نگرانی بیش از حد، مضر اسـت چـون توانایی انسان در اقدام کردن بـراي حـل مشـکل را مختـل مـیکنـد. اضطراب به خودی خود می تواند منجر به مشکلات رفتاری کودک شود و درمان اضطراب این مشکلات رفتاری را نیز بهبود می بخشد.

شکلهاي معمول اخـتلال هـاي اضـطرابی عبارتنـد از:

• اخـتلال اضـطراب جـدایی کـه بـا اضـطراب بـیش از حـد درباره دور بودن از مراقبـان اصـلی مشـخص مـی شـود.
• اضطراب تعمـیم یافتـه.
• هـراس از مکـان هـاي بـاز.
• هـراس اجتماعی که شامل اضطراب بیش از حـد دربـاره مـورد قضاوت قرار گرفتن توسط دیگران یا رفتار در بـین جمـع است.
• اختلالهاي هراس که بـا وحشـت زدگـی غیرقابـل پیشبینی مشخص میشـود.
• تـرس هـاي خـاص کـه شـامل ترس شدید از اشیا، حیوانات یا موقعیتهاي خـاص مـی شود.

نشانه هاي متداول شناختی در اختلال هاي اضطرابی در کودکی:

اختلال در تمرکز
واکنش بیش از حد به رویداد هاي کماهمیت
اختلال در حافظه
نگرانی
زودرنجی
کمال گرایی
تفکر جزمی
گوش به زنگی افراطی
ترس از دست دادن کنترل
ترس از شکست
اختلال در حل مسئله و عملکرد تحصیلی

ناسازگاری اجتماعی کودک

سازگاری اجتماعی در دوران کودکی حائز اهمیت است. چراکه در این دوران ارتباط با همسالان افزایش و وابستگی به والدین کاهش مییابد. سازگاری فرد با محیط اجتماعی خود، سازگاری اجتماعی نامیده میشود. این سازگاری ممکن است از طریق تغییر دادن خود و یا محیط حاصل شود. در تعریف سازگاری باید به توانایی آمیزش، مصالحه و انطباق، همکاری و کنار آمدن با خود، محیط و دیگران اشاره نمود. میتوان به طور خلاصه بیان کرد که سازگاری اجتماعی در واکنشها و پاسخهای صادره از افرادی دیده میشود که تمایل دارند در اجتماع موردپسند واقع شده و مطلوبیت اجتماعی کسب کنند.

مهارتها، نگرشها، ارزشها و حالات بدنی که خصوصیات شخصی محسوب می گردند و حساسیت موقعیتهایی که فرد با آن روبرو میشود، از جمله عوامل دخیل بر سازگاری با محیط کاری و خانوادگی به شمار میروند. با توجه به اینکه شخص و محیط همواره در حال تغییرند، این دو متغیر در تعیین خوشحالی، کامیابی و سازگاری فرد مؤثرند. بدین لحاظ که سازگاری همواره باید بین این دو عامل خاص صورت پذیرد. سازگاری زن و شوهر از دیگر عوامل تاثیر گذار بر رشد سازگاری کودک است. بهتر است زوجین برای حل مشکلات خود از مشاوره ازدواج در تهران یا سایر شهرها استفاده کنند.

افسردگی کودک

بدون شک یکی از مهمترین و مؤثرترین دوران زندگی آدمی دوران کودکی است. دورانی که در آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل میگیرد. امروزه این حقیقت انکارناپذیر به اثبات رسیده است که کودکان در سنین پایین فقط به توجه و مراقبت جسمانی نیاز ندارند. بلکه این توجه باید همه ابعاد وجودی آنها شامل رشد اجتماعی، عاطفی، شخصیتی و هوشی را در برگیرد. بعد از مطالعه این مقاله اگر نیاز به ویزیت روانشناس داشنید از صفحه اصلی سایت برای رزرو نوبت استفاده فرمائید.

این ابعاد توصیف شده، عوامل تعیین کننده و اساسی یک انسان هستند که از دوران کودکی پایه گذاری و شکل میگیرند. افسردگي كودكـان يكـي از مشکلات مهـم دوران کودکی ميباشد. كه به علت تأثير چـشمگير آن بـر موفقيــت تحــصيلي، رشــد شــناختي و كاركردهــاي اجتماعي از اهميت بالايي برخـوردار اسـت. از زمانهاي گذشته غمگيني و يأس در كودكان و نوجوانان پديدهاي شناخته شده ای به شمار ميرفت. اما امروزه روشـن شده است كه درمان افسردگی كودكـان بـا هـرسني و در هر شرايطي ممكن است بروز كند.

با توجه به این موارد مراجعه به موقع و دریافت مشاوره حضوری و یا مشاوره آنلاین روانشناسی به منظور ارزیابی و حل مشکلات رفتاری کودک می توان تا حد امکان از مشکلات خلقی و نیز عاطفی آینده پیشگیری کرد.

دکتر رامین علوی نژاد

PhD in Psychology