اعتیاد به اینترنت

عبارات مختلفی برای تعریف اعتیاد به اینترنت استفاده شده است. برخی آن را استفاده افراطی از اینترنت، استفاده مشکل‌‌دار از اینترنت، وابستگی به اینترنت و استفاده آسیب‌‌زا از اینترنت نام برده‌‌ اند. اعتیاد به اینترنت خانواده ها را نگران ساخته است. یک جلسه رواندرمانی یا مشاور خانواده راهی مطمئن برای کمک به شما در این زمینه است.

وقتی مفهوم بحث برانگیز اعتیاد به اینترنت برای اولین بار توسط کیمبرلی یانگ معرفی شد، ایده اعتیاد به تکنولوژی و اعتیاد به کامپیوتر که قبل از آن مطرح شده بودند کمتر مورد توجه قرار گرفت. بخشی از بحث مربوط به اصطلاح اعتیاد به اینترنت به دلیل این فرض بود که فقط آنچه به صورت ماده وارد بدن می‌‌شود می‌‌تواند اعتیاد‌‌آور باشد. یانگ بر این عقیده است که اعتیاد به اینترنت بر اساس  راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی بیشترین شباهت را به قماربازی مرضی دارد. بر این اساس اعتیاد به اینترنت می‌‌تواند به عنوان یک اختلال کنترل تکانه که وابسته شیمیایی ندارد در نظر گرفته شود.

تلاش دیگری نیز برای تعریف اعتیاد به اینترنت صورت گرفت، به طوری که در طبقه رفتارهای وسواسی تعریف شد و شامل دو مقوله استفاده منفعلانه از صفحات وب و بازیهای آنلاین شد. در آخرین نسخه از راهنمای آماری و تشخیصی یعنی DSM-5 اختلال بازی اینترنتی به عنوان وضعیت آسیب‌‌زای بالقوه یا به عبارتی، وضعیتی که نیاز به مطالعه بیشتر دارد معرفی شده است. به گفته کیمبرلی یانگ این اعتیاد یک تشخیصی بالینی به حساب نمی‌‌آید. بعد از مطالعه این مقاله اگر نیاز به ویزیت روانشناس داشنید از صفحه اصلی سایت برای رزرو نوبت استفاده فرمائید.

مطالب زیر در ادامه توضیح داده می شوند

• تشخیص
• انواع اعتیاد به اینترت
• آثار جسمی و روانشناختی
• اعتیاد به اینترنت و زندگی اجتماعی
• بیشترین شیوع در آسیا
• تاثیر فرهنگ
• مطالعات عصب شناختی

تشخیص

برای تشخیص سپری کردن زمان زیاد در اینترنت و حداقل پنج علامت از هشت علامت زیر ضروری است:

• اشتغال ذهنی درباره استفاده از اینترنت
• نیاز به گذراندن زمان بیشتر در اینترنت براي به دست آوردن رضایت بیشتر
• عدم موفقیت در کنترل استفاده از اینترنت
• احساس بی قراری هنگام در دسترس نبودن اینترنت
• فرد بیشتر از زمانی که قصد دارد از اینترنت استفاده می‌‌کند
• فرد به خاطر استفاده از اینترنت، فرصتهاي شغلی و  اجتماعی خود را از دست می‌‌دهد
• دروغگویی به اطرافیان در مورد مدت زمان استفاده از اینترنت
• استفاده از اینترنت براي فرار از مشکلاتی مانند افسردگی

سه نوع اعتیاد به اینترنت:

1. نوع اول کلی یا فراگیر است و طبق نظر یانگ شامل مواردي می‌‌شود که با مسائل جنسی مرتبط است. نظیر اعتیاد به هرزه نگاري (اعتیاد به نگاه کردن یا خرید تصاویر مستهجن از اینترنت) یا شرکت در فعالیتهایی که با مسائل جنسی مرتبط است.
2. نوع دوم روابط بین فردی دو سویه را شامل می‌‌شود. که بوسیله شرکت در جمله اتاق‌‌های گفتگو، سایت‌‌های دوست‌‌یابی، پیام رسان‌‌ها و بازی کردن صورت می‌‌گیرد.
3. سوم موضوعات مالی را در بر می‌‌گیرد و شامل موارد زیر می شود:

• شرکت در حراج و مزایده اینترنتی
• خرید و فروش اینترنتی
• قمار اینترنتی
• خرید و فروش اینترنتی بورس

آثار جسمی و روانشناختی

اعتیادها به عنوان عادت‌‌های اجباری برای انجام فعالیت‌‌های مشخص یا استفاده از یک ماده علی رغم پیامدهای آسیب‌‌زا برای مسئل فیزیکی، اجتماعی، معنوی، روانی و مالی فرد تعریف می‌‌شوند. فرد معتاد بجای پرداختن به موانع زندگی، مقابله با استرس‌‌های روزانه و مواجهه با تروماهای گذشته یا فعلی به از شیوه‌‌‌‌های ناسازگارانه دفاعی استفاده می‌‌کند. به طور معمول اعتیاد هردو ویژگیهای بدنی و روانشناختی را آشکار می‌‌کند. وابستگی فیزیکی وقتی رخ می‌‌دهد که بدن فرد به ماده مشخصی وابسته شده باشد. همچنین علائم ترک را در زمان قطع مصرف موادی از قبیل دارو یا الکل تجربه کند.

درحالی که یک ماده اعتیادآور در ابتدا باعث ایجاد لذت در مصرف کننده می‌‌شود مصرف مداوم آن بیشتر به دلیل درمان اضطراب ناشی از غیاب ماده است و درنتیجه منجربه استفاده اجباری فرد می‌‌شود. وابستگی روانشناختی زمانی حاصل می‌‌شود که فرد معتاد علائم ترکی از قبیل افسردگی، بی‌‌خوابی، تحریک پذیری و میل زیاد را تجربه کند. هردو اعتیاد رفتاری و اعتیاد به مواد معمولا وابستگی روانشناختی ایجاد می‌‌کنند. برای فهم اعتیاد به اینترنت از وابستگی روانشناختی استفاده می شود.

اعتیاد به اینترننت و زندگی اجتماعی

مفاهیم فرهنگ و رسانه دو مولفه اساسی در زندگی اجتماعی افراد هستند. آنها نقش بسزایی در تداوم شیوه زندگی و پویایی هر جامعه‌‌ای دارند. در نتیجه از موضوع‌‌های مهم و ریشه‌‌ای در جامعه شناسی به شمار می‌‌روند. امروزه ما در جهانی متحول و دستخوش دگرگونی‌‌های چشمگیر و دائمی زندگی می‌‌کنیم. جهان وارد عصر و دوران تازه‌‌ای شده که نماد آن اهمیت یافتن اطلاعات است.  بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران علوم اجتماعی براین باورند که ترکیب و همگرایی فناوری‌‌های ارتباطی و تجدید ساختار نظام سرمایه‌‌داری در دهه‌‌های اخیر ما را وارد عصر فرهنگی و جامعه تازه‌‌ای کرده است.

با گسترش دسترسي به اينترنت و استفاده فزاينده‌‌اي که نوجوانان و جوانان از انواع مطالب و محتواي اين فناوري اطلاعاتي و ارتباطي مي‌‌نمايند، هويت فرهنگي به يکي از دغدغه هاي اصلي مرتبط با انسجام اجتماعي و يکپارچگي ملي تبديل شده است. بدين معني که با افزايش اعتياد به اينترنت، هويت فرهنگي افراد کاهش پيدا مي‌‌کند. از آنجاکه عصر ارتباطات واژه‌‌ای مناسب برای دوران کنونی است، وسایل ارتباط جمعی مخصوصاً اینترنت و انحرافات ناشی از آن (نظیر اعتیاد به اینترنت) می‌‌تواند بر ارزشها، باورها و در مجموع بر هویت ما تاثیرگذاشته یا با آنها رابطه داشته باشد. همچنین، مجاورت طولانی با فضای مجازی می‌‌تواند به فرهنگ پذیری یک طرفه و تاثیرپذیری افراطی از ناهنجاریها منجر شود. درنتیجه تعلقات ملی و سنتی کاربران را تحت تاثیر قرار دهد.

بیشترین شیوع در آسیا

اعتیاد به اینترنت درمیان اعتیادهای رفتاری بیشترین مطالعات را به خود اختصاص داده است. با این حال مطالعات کمی انجام شده که به طور همزمان چندین کشور را برای دستیابی به دیدگاهی بین فرهنگی در مورد این پدیده دربرگیرد. براساس مرور چند مطالعه صورت گرفته در این زمینه بیشترین شیوع اعتیاد به اینترنت در کشورهای آسیایی مشاهده شده. بايد اذعان داشت که بيش از هر چيز ديگر، آثار فناوريهاي نوين ارتباطي- اطلاعاتی است که امروزه بسيار مهم بوده و بر فرهنگ و اجتماع جامعه اثر گذاشته است. اينترنت به انسان اين توانايي را بخشيده که خارج از عرصه‌‌هاي زمان و مكان، فرهنگ سرزمينهاي دور و نزديک را بكاود، و با اشخاص متفاوت از نقاط گوناگون ارتباط برقرار نمايد. اعتیاد به اینترنت همبستگی مثبتی با رشد اقتصادی دولت ها دارد. همچنین همبستگی منفی با بهزیستی انسان، سلامت، امنیت و ایمنی نشان داده است

تاثیر فرهنگ

همانطور که در بالا به اختصار ذکر شد تاثیر اعتیاد به اینترنت بر فرهنگ مطالعه شده است. و همانطور که برخی پژوهش ها گزارش کردند بیشترین شیوع استفاده افراطی اینترنت در آسیا مشاهده شده است. این طور به نظر می‌‌رسد که عواملی وجود دارند که در طیف وسیعی از مردم یک منطقه جغرافیایی مشترک هستند و به لحاظ این اشتراک به اصطلاح فرهنگ نامیده شده‌‌اند. چنانچه صحنه جهان را مثل یک زمین بازی در نظر بگیریم ممکن است این فرض بوجود بیاید که افراد جهان سوم به لحاظ برخی شرایط بیشتر تماشاچی‌‌های بازی هستند تا بازیگر و بالعکس افراد ساکن کشورهای صنعتی ممکن است به لحاظ سبک زندگی سالم و دسترسی به تکنولوژی‌‌های مدرن‌‌تر بیشتر بازیکنان این زمین بازی باشند.

افراد ساکن در برخی از کشورهای آسیایی به دلیل دست یابی به اینترنت نه تنها امکان آشنایی با فرهنگ‌‌های متفاوت را پیدا کرده‌‌اند بلکه به لحاظ تعامل دوسویه‌‌ای که برخی شبکه‌‌های اجتماعی فراهم آورده نقشی حتی فراتر از تماشاچی صرف پیدا کرده‌‌اند و به همین دلیل شیوع در فرهنگ آسیایی بیشتر از اروپا و آمریکا گزارش شده. همچنین یک مطالعه اخیر نشان داد که میزان استفاده سازگارانه از اینترنت از قبیل دریافت مشاوره آنلاین روانشناسی از متخصصین روانشناسی در کشورهای اروپایی بیشتر می باشد.

مطالعات عصب شناسی

طی پانزده سال گذشته مطالعاتی آشکار شدند که بوسیله تکنیک‌‌های عصب شناسی ساختارها، فرایندها و فعالیت‌‌های مغزی مرتبط با اعتیاد به اینترنت را مطالعه کردند. در علوم اعصاب، شواهد غالب برای فهم اعتیاد به اینترنت از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، الکتروانسفالوگرافی دامنه کوتاه (EEG) و توموگرافی نشر پوزیترون (PET) بدست آمده است. مطالعات عصب زیست شناسی نسبت به خود گزارش‌‌دهی‌‌های مرسوم که در پژوهش‌‌های مربوط به اعتیاد به اینترنت استفاده می‌‌شود مزیت‌‌هایی دارند. این مطالعات با بررسی تغییرات مغز که منجر به تغییرات رفتاری می‌‌شوند،  به ارزیابی عینی اعتیاد به اینترنت پرداختند.

مطالعات fMRI نشان دادند که این نوع اعتیاد، مرتبط با افزایش فعالیت مناطقی از مغز است که مسئول تجربه پاداش هستند. به طرزی که افراد دارای اعتیاد نسبت به دریافت پاداش حساسیت زیاد و نسبت به پیامدهای منفی حساسیت پائینی دارند. محققین در مطالعه خود بدکارکردی مدار پیش استریاتال- لیمبیک را در اعتیاد به اینترنت با اهمیت گزارش کردند. چراکه ممکن است کلید فهم مبنای عصب زیست شناسی استفاده افراطی از اینترنت در سطح علوم اعصاب باشد. پژوهش‌‌ها به لحاظ معرفی ساختارهای مغزی مرتبط با این مشکل به تولید دانش کمک کرده‌‌اند. اما درباره مبانی مولکولی زیربنایی بدکارکردی مغز اطلاعات کمی در دسترس می‌‌باشد. اگر از این مشکل رنج می برید به دکتر روانشناس در تهران یا شهر محل زندگی خود مراجعه کنید.

دکتر رامین علوی نژاد