درمان روانشناسی اعتیاد با دکتر علوی نژاد

اعتیاد می تواند پویایی و خلاقیت و نشاط را از فرد مبتلا برباید و انواع مشکلات از جمله مشکلات روانشناختی را برای او فراهم آورد. ناهنجاری های روحی و عوارض جسمانی منتج از آن بسیار گسترده است و می تواند منجر به مرگ شود. درمان روانشناسی امکان پذیر است. برای دریافت نوبت مشاوره روانشناسی می توانید از اینجا اقدام کنید.

اعتیاد می تواند علاوه بر خود فرد برای اطرافیان نیز بسیار مسئله ساز باشد و حتی سبب ساز بسیاری از مشکلات خانوادگی گردد. وابستگی به مواد مخدر، جامعه را نیز متضرر می کند و بزه را در جامعه افزایش می دهد. درمان و ترک این وابستگی و بررسی تمامی جوانب آن اهمیت زیادی دارد و هرگز نباید درمان این مشکل بدون خدمات تخصصی لازم انجام شود.

روانشناس اعتیاد، ضرورتی برای موفقیت در ترک اعتیاد !

درمان روانشناختی، بخش مهم و بسیار ضروری از درمان و ترک اعتیاد می باشد چرا که نتایج بررسی های علمی نشان می دهد، این بیماری علاوه بر جسم، روان فرد را نیز متاثر می نماید و به همین دلیل است که درمان آن بسیار پیچیده است. طبق تعریف کمیسیون بهداشت جهانی، اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمن است که حال شخص و اجتماع را متضرر می نماید. این مسمومیت حاصل مصرف داروی طبیعی و صنعتی است و مصرف آن عوارض جسمی و روحی دارد. بررسی این تعریف نیز نشان می دهد که روانشناسی اعتیاد برای رفع عوارض روحی به میزان درمان جسمی و رفع عوارض جسمی اهمیت دارد.

اعتیاد بلایی است که تمامی انسان ها و به ویژه جوانان را در هر شرایط و جایگاه اجتماعی و اقتصادی تهدید می کند. متاسفانه با توسعه روزافزون مواد مخدر صنعتی، این مشکل روز به روز در حال گسترش و پیچیده تر شدن است. سن اعتیاد به میزان قابل توجهی کاهش یافته و متاسفانه این مشکل در میان افراد تحصیل کرده نیز روز به روز در حال افزایش است. هر چند ممکن است گروهی از افراد بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به اعتیاد باشند ولی اعتیاد خطری است که تمامی افراد جامعه را تهدید می کند.

نشانه های کلی اعتیاد

• نشانه ها و رفتارهای حاصل از سوء مصرف مواد مخدر عبارتند از:
• احساس اجبار برای مصرف مواد
• تمایل شدید به مصرف مواد به صورتی که سایر افکار مسدود می شوند
• اجبار برای افزایش میزان مصرف مواد
• مصرف بیشتر از آنچه قصد آن را داشته است
• هزینه کردن برای مواد به هر قیمتی
• عدم انجام مسئولیت ها و تعدهای شخصی، خانوادگی و اجتماعی
• ادامه مصرف علی رغم مشکلات جسمی و روانشناختی
• انجام رفتارهایی از قبیل سرقت برای تهیه مواد
• انجام رفتارهای پرخطر در هنگام مصرف مواد
• صرف زمان زیاد برای تهیه و مصرف مواد
• ناکام ماندن تلاش های مکرر برای ترک مواد
• تجربه علائم ترک در زمان تلاش برای توقف مصرف

تشخیص سوء مصرف مواد در یکی از اعضاء خانواده

گاهی اوقات تمیز دادن تغییرات خلقی طبیعی فرد یا نگرانی های او از نشانه های مصرف مواد دشوار است. نشانه های احتمالی سوء مصرف مواد یکی از اعضای خانواده عبارتند از:

• مشکلات در محل تحصیل یا کار
• غیبت مکرر از محل تحصیل یا کار
• بی علاقه شدن یا افت ناگهانی در تحصیل یا کار
• بی توجهی به سلامت جسمی و ظاهر
• تلاش های اغراق آمیز برای فاصله گیری از اعضاء خانواده و مخفی کاری
• مشکلات مالی قابل توجه

شناخت علائم اختصاصی مواد

علائم و نشانه های مصرف مواد بسته به نوع آن ممکن است متفاوت باشد. در زیر چند نمونه را مشاهده می کنید.

ماریجوانا، حشیش و سایر مواد حاوی کانابیس

معولا ماریجوانا اولین موادی است که توسط فرد دارای اعتیاد تجربه می شود. مصرف آن ممکن است با سایر مواد از قبیل الکل همراه باشد. علائم و نشانه های استفاده اخیر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس سرخوشی احساس “بالا بودن”
• افزایش احساس درک بصری ، شنوایی و طعم
• افزایش فشار خون و ضربان قلب
• چشمان قرمز
• دهان خشک
• کاهش هماهنگی
• مشکل در تمرکز یا به یاد آوردن
• کند شدن زمان واکنش
• اضطراب یا تفکر پارانوئید
• هوس اغراق آمیز برای غذاهای خاص در زمان های غیرمعمول

استفاده طولانی مدت (مزمن) از ماریجوانا اغلب با موارد زیر همراه است:

• کاهش کارکردهای روانشناختی
• افت قابل توجه عملکرد تحصیلی و شغلی
• از دست دادن دوستان و علائق

باربیتورات ها / بنزودیازپین ها و خواب آورها

باربیتورات ها، بنزودیازپین ها و خواب آورها، افسرده سازهای غیر انتخابی سیستم عصبی مرکزی هستند. آنها غالباً در جستجوی احساس آرامش یا تمایل به “خاموش کردن” یا فراموش کردن افکار یا احساسات استرس زا ، مورد استفاده و سوء استفاده قرار می گیرند. علائم و نشانه های استفاده اخیر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خواب آلودگی
• اشکال در گفتار
• کاهش هماهنگی حرکتی
• تحریک پذیری یا تغییر در خلق و خوی
• مشکل در تمرکز یا فکر کردن واضح
• مشکلات حافظه
• حرکات غیر ارادی چشم
• بازداری کاهش یافته
• تنفس آهسته و فشار خون کاهش یافته
• سقوط یا تصادف
• سرگیجه

متامفتامین / کوکائین و سایر محرک ها

محرک ها شامل متامفتامینف کوکائین متیل فنیدات (ریتالین) و دکستروآمفتامین (آدرال) می شود. این مواد اغلب برای افزایش انرژی، افزایش عملکرد در مدرسه یا کار، کاهش وزن یا کنترل اشتهاء بکار می روند. علائم و نشانه های استفاده اخیر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس نشاط و اعتماد به نفس بیش از حد
• افزایش هشیاری
• افزایش انرژی و بی قراری
• رفتار تغییر می کند یا پرخاشگری آشکار مشاهده می شود
• گفتار سریع و ناواضح می شود
• سردرگمی ، توهم و هذیان
• تحریک پذیری، اضطراب یا پارانویا
• تغییر در ضربان قلب، فشار خون و دمای بدن
• حالت تهوع یا استفراغ با کاهش وزن
• قضاوت مختل می شود
• احتقان بینی و آسیب به غشای مخاطی بینی (در صورت مصرف از طریق بینی)
• بیخوابی
• افسردگی به محض بین رفتن مواد مخدر از بدن

داروهایی که در کلاب ها سوء مصرف می شود

این مواد معمولا در کلاب ها، مهمانی ها و کنسرت های موسیقی سوء مصرف می شوند. برخی از این مواد شامل اکستازی یا MDMA، GHB کتامین می شوند. این داروها همه در یک دسته قرار نمی گیرند، اما برخی اثرات و خطرات مشابهی دارند. از آنجا که GHB و فلونیترازپام می توانند باعث آرامش، کاهش تنش عضلانی، سردرگمی و از دست دادن حافظه شوند، احتمال بروز سوء رفتار جنسی یا تجاوز جنسی با استفاده از این داروها در ارتباط است. علائم و نشانه های استفاده از Club Drugs می تواند شامل موارد زیر باشد:

• توهم
• پارانویا
• متسع شدن مردمک چشم
• لرزش غیر ارادی و عرق کردن
• تغییرات رفتار
• گرفتگی عضلات و فشار بر دندان ها
• بازداری کاهش میابد
• حس بینایی، شنوایی و طعم افزایش یافته تغییر میابد
• قضاوت ضعیف می شود
• مشکلات حافظه یا از دست دادن آن
• کاهش هوشیاری
• افزایش یا کاهش ضربان قلب و فشار خون

مسکن های افیونی

این مواد مخدر، ضد درد هستند که از تریاک تولید شده و به صورت مصنوعی ساخته می شوند. برخی از این داروها شامل هروئین، مورفین، کدئین ، متادون و اکسی کدون را می شود. میزان اعتیاد به مواد مخدر در سراسر جهان به میزان نگران كننده ای رسیده است. برخی از افرادی که مدت طولانی از مواد مخدر استفاده کرده اند، ممکن است در طول درمان به تجویز موقت یا طولانی مدت داروی جایگزین توسط پزشک نیاز داشته باشند. علائم و نشانه های استفاده از مواد مخدر و وابستگی به آنها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش احساس درد
• خواب آلودگی
• مشکلات توجه و حافظه
• مردمک چشم منقبض می شود
• عدم آگاهی و توجه به موضوعات و اطرافیان
• هماهنگ تضعیف شده
• افسردگی
• گیجی
• یبوست
• آبریزش بینی
• جای سوزن در بدن در صورت تزریق

اثرات سوء مصرف مواد بر سلامت

اختلالات مصرف مواد با طیف گسترده ای از مشکلات سلامت کوتاه و بلند مدت همراه است. آنها بسته به نوع مواد، میزان مصرف و میزان سلامت عمومی فرد متفاوت هستند. این آثار می توانند تقریباً بر هر اندام در بدن انسان تأثیر بگذارند. عوارض جانبی اعتیاد به مواد مخدر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سیستم ایمنی ضعیف می شود و خطر ابتلا به بیماری و عفونت را افزایش میابد.
• مشکلات قلب از ضربان قلب غیر طبیعی تا حملات قلبی و رگهای متلاشی شده و عفونت رگهای خونی.
• حالت تهوع و درد شکم، که می تواند منجر به تغییر در اشتها و کاهش وزن شود.
• افزایش فشار بر روی کبد، که فرد را در معرض آسیب قابل توجه یا نارسایی کبد قرار می دهد.
• تشنج، سکته مغزی، آشفتگی و آسیب مغزی
• بیماری ریه
• مشکلات حافظه، توجه و تصمیم گیری که زندگی روزمره را دشوار می سازد.

آیا اعتیاد درمان پذیر است؟

برای بسیاری سوال است که آیا اعتیاد درمان پذیر است یا خیر؟. با توجه به میزان بالای اعتیاد آوری مواد مخدر صنعتی و همچنین بازگشت بسیار گسترده افراد پس از یک دوره قطع وابستگی به مصرف مواد، بسیاری عقیده دارند، این مشکل درمان پذیر نیست. پاسخ به این سوال این است که وابستگی به مصرف مواد، یکی از پیچیده ترین بیماری هاست و همچنان تحقیقاتی زیادی در سراسر جهان برای درمان این بیماری و معرفی روش های جدید درمانی در حال انجام است. با پیشرفت تحقیقات، روش های نوین متعددی برای درمان این بیماری معرفی می شوند که در مقایسه با روش های قدیمی تر، مبانی علمی داشته، بسیار اصولی تر و سهل تر است.

ایا درمان اعتیاد همیشه با موفقیت همراه است؟

درمان روانشناختی اعتیاد از جمله شاخه های نوین در عرصه درمان این بیماری است که پس از بررسی های علمی متعدد و تحلیل تجربیات مختلف ایجاد شده و توانسته است کارایی خود را چه به صورت فرایند درمانی اصلی و چه به صورت فرایند درمانی مکمل به اثبات برساند. مطالعات علمی روش های جدیدی را مبتنی بر رواندرمانی معرفی می نماید و این شاخه از علم به سرعت در حال توسعه و پیشرفت می باشد.

 اما اصلی که برای تمامی درمانگران این عرصه، فارغ از روش انتخابی برای درمان، مسلم است این است که اگر فرد مبتلا تصمیم به درمان داشته، انگیزه کافی برای درمان داشته باشد و از خدمات تخصصی و روش های اصولی برای درمان استفاده کند، قطعا می تواند در مسیر بهبودی و قطع وابستگی قرار گیرد. هر چند در موارد بسیار معدودی به دلیل اثرات تخریبی گسترده جسمی و روانی برخی مواد مخدر، ممکن است درمان بسیار پیچیده و کند باشد. در بیشتر مواقع که درمان با شکست مواجه می شود، فرد مبتلا، از عوارض و مشکلات اعتیاد آگاه نیست و تصمیم جدی برای درمان ندارد و به همین دلیل درمان شکست می خورد.

مواد مخدر صنعتی چالشی جدی برای بازگشت به زندگی

متاسفانه در خصوص مواد صنعتی این مسئله یکی از اصلی ترین چالش هاست و فرد مبتلا خود را به عنوان معتاد نمی پذیرد. روانکاوی می تواند از همین مرحله، ریسک شکست درمان را کاهش داده و فرایند درمان را با ایجاد انگیزه در بیمار، در مسیر موفقیت قرار دهد. نتایج بررسی ها نشان می دهد، هر چند روان درمانی اعتیاد در تمامی مراحل اهمیت زیادی دارد اما یک روانکاوی حرفه ای و اصولی در مراحل اولیه درمان، حرف اول را می زند و می تواند سرنوشت درمان را تعیین کند.

آیا روش های سنتی و خانگی نیز برای درمان اعتیاد مفید است؟

روش های سنتی و خانگی متعددی نیز برای درمان اعتیاد وجود دارد که ممکن است غیر اصولی بوده و علاوه بر عدم حصول نتیجه مطلوب، فرد را دچار بی انگیزگی و حتی مشکلات جسمی و روانشناختی بیشتر و پیچیده تر نماید. متاسفانه رایج است که خانواده ها پس از چندین نوبت بکارگیری روش های سنتی و به صورت پنهان، به اجبار به درمان های تخصصی و علمی روی می آورند و معمولا آگاهی کافی در خصوص اثرات غیر قابل جبران روش های سنتی ندارند.

این اقدام ها می تواند ریسک شکست را در درمان های اصولی نیز افزایش دهد. وابستگی به مواد مخدر، بیماری پیچیده ای است و اهمیت زیادی دارد که برای درمان به افراد متخصص این امر مراجعه نمایید. مراکز تخصصی به اهمیت روانکاوی و همکاری با بهترین روانشناس تهران برای ترک اعتیاد واقف اند. و اغلب بیمار را تشویق به مراجعه به روانکاو می نمایند تا ریسک شکست درمان را کاهش دهند.

علم و تخصص در درمان روانشناختی اعتیاد کافی نیست

روانشناسی اعتیاد توسط روانکار متخصص این امر انجام می شود. اما تخصص او تنها لازمه موفقیت فرایند درمانی پیشنهادی نیست. روانکاو عضوی از یک گروه است که برای بهبودی فرد مبتلا تلاش می کند. تک به تک اعضای این گروه باید با نهایت انگیزه و تلاش، برای بهبودی فرد تلاش نمایند. پزشک معالج، اعضای کادر درمانی، اعضای خانواده و دوستان از جمله سایر اعضای این گروه هستند. برای درمان یک فرد مبتلا، یک درمانگر علاوه بر این که بایستی تخصص و تجربه کافی را در این زمینه داشته باشد، باید با عشق و صبوری به بیمار خود در طی نمودن مراحل درمانی کمک کند.

 اهمیت زیادی دارد که فرد مبتلا به روانکاو خود اعتماد داشته باشد و او را به عنوان درمانگر بپذیرد. در صورتی که درمان توسط یک روانکاو مجرب با همکاری سایر کادر درمانی متعهد و متخصص، با شیوه درست انجام شود و فرد مبتلا انگیزه و  همکاری لازم را با کادر درمان داشته باشد، می توان در زمان مناسبی به نتیجه مطلوب دست یافت و فرایند درمان را تکرار نکرد. یک روان درمانگر اعتیاد، مراحل درمان را به فرد مبتلا و خانواده او توضیح می دهد و به آن ها آگاهی و آموزش لازم را می دهد تا با تعدیل انتظارات و بردباری، فرایند درمان را دنبال کرده و از فرد مبتلا پشتیبانی نمایند.

آیا می توان موفقیت روان درمانی اعتیاد را تضمین نمود؟

درمان اعتیاد از دو بخش کلی تشکیل می شود، درمان جسمی و عوارض جسمی ناشی از آن و درمان روانشناختی این بیماری که به بررسی عوارض و جنبه های روانی می پردازد. هر دو جنبه درمان وابستگی به مواد مخدر، بسیار پیچیده است اما جنبه روان درمانی آن  به دلیل وابستگی بسیار بیشتر به انگیزه و همکاری فرد مبتلا، پیچیدگی بیشتری دارد و زمان بیشتری برای حصول نتیجه لازم دارد. یک روان درمانگر اعتیاد، تخصص و تجربه کافی را برای بررسی روش های مختلف درمانی و انتخاب روش مناسب دارد. اما عوامل تاثیرگذار بر نتیجه عملکرد روان درمانگر، در مقایسه با پزشک که به درمان جنبه های جسمی اعتیاد می پردازد، بسیار بیشتر است. از طرف دیگر شرایط بیمار مدام در حال تغییر است. در واقع تضمین در خصوص درمان روان فرد مبتلا باید توسط خود او انجام شود چون در این بخش از درمان، بیمار نقش محوری را دارد.

 اغلب مراکز مدعی به ترک تضمینی یا صرفا به جنبه جسمی درمان اشاره دارند یا مراکز غیر متخصص در این زمینه هستند. در درمان اعتیاد اهمیت زیادی دارد که مراکز مجاز و متخصص در زمینه درمان این مشکل را شناسایی نمایید. روان درمانی غیر تخصصی نه تنها مشکلی را رفع نمی کنند، حتی ممکن است مشکلات زیادی را به مشکلات شما بیافزایند. از آن جایی که فرایند روان درمانی ممکن است برای مدتی ادامه داشته باشد شما می توانید  به مشاوره خانواده و یا روانشناس معتبر مراجعه نمایید.

تفاوت درمان در اعتیاد سنتی و اعتیاد صنعتی

در کل مواد مخدر اعتیاد آور در دو گروه سنتی یا طبیعی و صنعتی مورد بررسی قرار می گیرند. مواد مخدر طبیعی به صورت مستقیم از مواد گیاهی طبیعی حاصل می شوند اما در مواد مخدر صنعتی فرایند های دیگری روی مواد انجام می شود و ممکن است مواد سنتزی باشند. در کل هر دو نوع ماده مخدر اعتیاد آور بوده و ابتلا به هر کدام نیازمند طی فرایند درمان تخصصی است و درمان روانشناختی تخصصی برای هر دو گروه اهمیت دارد.

مواد صنعتی معمولا با ایجاد وابستگی بیشتری همراه هستند اما مواد مخدر سنتی اثرات خود را بسیار سریع نشان می دهند. تغییرات ظاهری در مصرف مواد سنتی باعث می شود تا اطرافیان به ویژه اعضای خانواده به سرعت متوجه اعتیاد فرد می شود اما در خصوص مواد صنعتی معمولا زمان بیشتری تا بروز علائم طول می کشد و تغییرات ظاهری بسیار کند تر و محدود تر است به همین دلیل معمولا اطرافیان به موقع متوجه ابتلا فرد به این مشکل نمی شوند.

بروز اختلالات روانشناختی، افسردگی، رفتار های خطرناک و … در مصرف مواد صنعتی بسیار بیشتر است. همچنین اغلب افراد مصرف کننده این نوع مواد، آگاهی کافی در خصوص میزان اعتیاد آوری این مواد ندارند. اغلب این افراد تصور می کنند که برای پر کردن اوقات فراغت و به صورت تفننی از این مواد استفاده می کنند و در هر لحظه ارائه نمایند، می توانند مصرف آن را کنار بگذارند. به دلیل اثرات روانشناختی از یک طرف و به دلیل مقاومت فرد مبتلا به قبول اعتیاد در مصرف مواد صنعتی، معمولا درمان روانشناختی در این نوع اعتیاد بسیار پر اهمیت بوده و با پیچیدگی های بیشتری همراه است.

درمان های روانشناختی اعتیاد از پیشگیری تا توانبخشی

راهکارها و مشاوره های روانشناختی می توانند در پیشگیری از اعتیاد در گروه های مستعد بسیار کارساز باشد. یک متخصص روانشناس می توانند با راهکارهای روانشناختی از ابتلای فرد به این مشکل جلوگیری نماید. بخصوص در شهرهای بزرگ، بسیاری از خانواده ها می توانند به کمک یک دکتر روانشناس اعتیاد از ابتلای اعضای خانواده خود به اعتیاد جلوگیری نمایند. برای مثال همانطور که گفته شد افراد افسرده مستعد اعتیاد هستند، بنابراین مراجعه به موقع به یک روانشناس و درمان افسردگی می تواند از پیشگیری از بروز مشکل بسیار موثر باشد.

در کل تمایل افراد به مصرف مواد، می توانند ریشه در مسائل فرهنگی، اعتقادی یا مشکلات روانشناختی داشته باشد که یک متخصص می توانند در تمامی این شرایط به فرد کمک کند تا به مشکل اعتیاد مبتلا نشود. هر چند استفاده از مشاوره های روانشناختی برای پیشگیری از ابتلا اغلب مد نظر افراد نیست و معمولا افراد و خانواده ها پس از وابستگی به مصرف مواد، روان درمانی را برای درمان و قطع وابستگی آغاز می کنند.

درمان های مکمل را انتخاب کنید

در صورت ابتلا فرد به اعتیاد، درمان روانشناختی یک بخش مهم از فرایند درمان و یک مکمل برای درمان های پزشکی است که میتواند شانس موفقیت درمان را به مقدار قابل توجهی افزایش دهد چرا که این بیماری، فقط جنبه جسمی ندارد و صرفا با سم زدایی قابل رفع کردن نیست. انتخاب بهترین روش درمان، ایجاد انگیزه در فرد مبتلا برای درمان، شناسایی عوامل روانشناختی مسبب و زمینه ساز و رفع آنان، درمان پیامد های اعتیاد، از جمله اقداماتی است که در زیر مجموعه درمان های روانشناختی قرار می گیرد.

چگونه می توان احتمال ابتلای مجدد را کاهش داد؟

پس از درمان نیز، مشاوره های روانشناسی می تواند در حفظ نتایج درمان اهمیت زیادی داشته باشد. یکی از اصلی ترین مشکلات پس از قطع وابستگی به مصرف مواد، احتمال ابتلای مجدد فرد به اعتیاد است. در صورت عدم توجه به مسائل روانشناختی امکان عود مجدد و عدم پایداری نتایج در دراز مدت وجود خواهد داشت. پس از درمان و قطع وابستگی به مصرف مواد، لازم است تا نسبت به توانبخشی فرد مبتلا نیز اقدام شود. بسیاری از افراد مبتلا به اعتیاد، پس از ترک نیاز به انگیزه ، مقابله با افکار منفی و … دارند.

درمان روانشناختی اعتیاد و اهمیت آن در رفع پیامد های آن

بر هیچ کسی پوشیده نیست که اعتیاد می تواند پیامد های متعددی داشته باشد. مشکلات روانشناختی یکی از اصلی ترین گروه از پیامدهای این بیماری است. استرس، افسردگی، اختلال دوقطبی، میل به خودکشی، اختلالات شخصیتی و … در میان افراد مبتلا به اعتیاد بسیار بیشتر است. بدون شک درمان روانشناختی اعتیاد برای از بین بردن و کاهش این پیامد ها اهمیت زیادی دارد. تکمیل فرایند درمانی بدون توجه به این پیامد ها ممکن نیست چرا که این پیامد ها می توانند فرایند درمانی را مختل نموده و حتی باعث وسوسه فرد برای عدم درمان باشند.

 از طرفی تجربه نشان داده است فرایند قطع وابستگی به مصرف مواد خود می تواند با پیامد های روانی از جمله افسردگی همراه باشد. البته استفاده از درمان روانشناختی و روش های تخصصی و علمی احتمال بروز این پیامد ها را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. بنابراین لازم است حتی پس از قطع وابستگی به مصرف مواد، پیامد های روانشناختی احتمالی مورد بررسی و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرد. لازم به توجه است عدم رفع این پیامد ها خود می تواند عواملی برای عود مجدد بیماری و وابستگی مجدد به مصرف مواد باشد.

نکته دیگر این است که پیامد های اعتیاد صرفا متوجه فرد مبتلا نیست و می تواند متوجه سایر اعضای خانواده او نیز باشد. برای مثال در صورت ابتلا فرد به این مشکل، افسردگی میان همسر و والدین بسیار رواج دارد. درمان های روانشناختی اعتیاد می تواند شامل اطرافیان و نزدیکان فرد مبتلا من جمله مشاوره ازدواج نیز باشد. در صورتی که اطرافیان و نزدیکان فرد مبتلا حمایت و پشتیبانی لازم را از فرد داشته باشند، بدون شک فرایند درمان بهتر پیشرفت می نماید.

درمان روانشناختی اعتیاد و شناخت عوامل زمینه ساز آن

برای درک ضروت درمان روانشناختی اعتیاد، لازم است تا عوامل زمینه ساز این بیماری مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. عوامل بسیار زیادی از جمله عوامل فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و … در شکل گیری اعتیاد موثرند که ممکن است میزان تاثیر هر یک از عوامل با دیگری متفاوت باشد. بررسی ها نشان می دهد بسیاری از این عوامل با مشکلات روانشناختی مرتبط هستند و درمان کامل اعتیاد و جلوگیری از عود مجدد آن، نیازمند رفع این مشکلات روانشناختی است. برای مثال عوامل فردی یکی از مهم ترین دلایل زمینه ساز وابستگی به مصرف مواد مخدر می باشد. عدم رشد شخصیت، افسردگی، عدم اعتماد به نفس و … از جمله عوامل فردی هستند که با ریشه روانشناختی می توانند زمینه ساز اعتیاد باشند. برای مثال مطالعات نشان می دهد نزدیک به یک سوم افراد مبتلا به افسردگی، دچار اعتیاد می شوند.

در واقع فرد به دنبال بروز ناکامی در زندگی به مصرف مواد روی می آورد و به مرور، به مصرف این مواد عادت می کند و دچار سوء مصرف مواد می شود. اعتیاد توام با بیماری های روانشناختی می تواند باعث تشدید بیماری و اعتیاد شود. در این شرایط بدون شک درمان بیماری و بهبودی کامل، نیاز به رفع این عوامل فردی و مشکلات روانشناختی نیز دارد. یا این که اختلافات خانوادگی از دیگر عوامل مهم و زمینه ساز اعتیاد است. اختلافات خانوادگی به ویژه در میان جوانان یکی از اصلی ترین دلایل خلاء عاطفی و روی آوردن به اعتیاد است. در صورتی که فردی به دلیل مشکلات خانوادگی به مصرف مواد روی آورده باشد، بدون شک بخشی از فرایند درمان او مربوط به رفع این مشکلات خواهد بود.

سایر عوامل زمینه ساز اعتیاد به مواد مخدر عبارتند از:

• سابقه مصرف در خانواده
• افسردگی
• بیش فعالی / نقص توجه
• اختلال استرس پس از سانحه
• اختلالات اضطرابی
• اختلال دوقطبی
• اختلال شخصیت مرزی
• اختلال شخصیت ضداجتماعی
• مواجهه با آزار جسمی یا هیجانی
• استرس های مداوم
• ترغيب دوستان و هم
• كنجکاوي حاصل از اطلاعات کم
• نداشتن ابزار مناسب براي گذراندن اوقات فراغت
• ضعف كنترل و نظارت در خانواده ها
• بی اطلاعی از عوارض سوء مصرف مواد مخدر
• جبران ناسازگار فشارهاي اجتماعی هم چون فقر
• مشکلات مداوم والدین با فرزندان
• تعارض پدر و مادر با همدیگر
• عدم وجود شرایط ادامه تحصيل
• فقدان یا غيبت پدر به مدت طولانی
• معاشرت با دوستان معتاد
• طرد شدن از طرف دوستان و اجتماع
•  خرید و فروش مواد براي كسب معاش

تصمیم به درمان، بخش مهمی از فرایند بهبدی

در درمان اعتیاد، اهمیت زیادی دارد که فرد این بیماری را بپذیرد و تصمیم به درمان آن بگیرد. در طول درمان، فرد مبتلا بایستی همکاری خوبی با درمانگر خود داشته باشد. معمولا افراد مبتلا، با پذیرش اعتیاد خود مشکل دارند و این عدم پذیرش روند درمان را بسیار مختل می کند. از همین مرحله که اولین قدم در درمان محسوب می شود، لازم است تا به یک متخصص روانشناسی مراجعه نمایید تا فرایند درمان را به درستی آغاز نمایید. در صورتی که تصمیم به درمان در فرد مبتلا نباشد، بهترین درمانگران با بهترین و جدید ترین شیوه ها نیز قادر به درمان او نخواهند بود. درمان روانشناختی اعتیاد از همین مرحله، می توانند کارایی و تاثیرگذاری خود را به اثبات برسانند.

نقش یک روانشناس در انتخاب بهترین روش درمان

روش های مختلفی برای درمان اعتیاد وجود دارد. برخی از این روش ها تا حدودی سنتی بوده و از دیرباز رواج دارند. برای مثال روش درمان سقوط آزاد که در آن یکباره مصرف مواد کنار گذاشته می شود از جمله روش های سنتی است که البته به دلیل مضرات آن در مراکز تخصصی و حرفه ای دنبال نمی شود. در روش های دیگر که علمی هستند، درمان روانشناختی اعتیاد، نقش مهم و اساسی دارد. چرا که علم ثابت نموده که اعتیاد تنها جنبه جسمی نداشته و جنبه روانی هم دارد که توجه به آن در درمان اهمیت دارد. روش های علمی و مبتنی بر روان درمانی خود انواع مختلفی دارند و روز به روز در حال پیشرفت می باشند. نکته مهم انتخاب روش درمان مناسب فرد مبتلا ا،ست. واضح است که ممکن است بر اساس شرایط فرد روشی برای او مناسب و روش دیگر برای او نامناسب باشد.

عدم مراجعه به متخصص و روان درمانگر اعتیاد، باعث می شود تا بسیاری از جنبه های این بیماری شناخته نشده و مشخصا روش درمانی مناسبی انتخاب نشود. ویژگی های شخصیتی، خانوادگی، مشکلات و اختلالات روانشناختی و …  از جمله عواملی است که برای انتخاب بهترین روش درمان اهمیت زیادی دارند. واضح است انتخاب روش درمانی مناسب و ایده آل هر فرد می تواند در جلب همکاری او، میزان موفقیت درمان و سرعت درمان اهمیت زیادی داشته باشد. لازم به توجه است بسیاری از افراد مبتلا به اعتیاد، به دلیل واهمه ای که از روش های سنتی و دشوار ترک سوء مصرف مواد دارند، از اقدام به درمان اعتیاد خود امتناع می کنند. روش های نوین که معمولا مبتنی بر درمان های روانشناختی اعتیاد هستند، معمولا مقبولیت بیشتری و تاثیرگذاری بیشتری دارند.

پیامد های روانی روش های غیر اصولی درمان اعتیاد

درمان روانشناختی اعتیاد به فرد مبتلا کمک می کنند، تا با کمترین عوارض و پیامد ها، وابستگی به مصرف مواد را کنار بگذارند. در صورتی که بدون مشورت با یک متخصص روانشناسی از روش های غیر اصولی برای درمان استفاده نمایید، علاوه بر احتمال عدم حصول نتیجه و عود مجدد اعتیاد، احتمال دارد فرد بیمار را با پیامد های روانی گرانباری درگیر نمایید. کمپ های اجباری غیر اصولی، روش های سنتی ترک اعتیاد می توانند از جمله این روش ها با انواع پیامد های روانی باشند. این پیامد ها می توانند در دراز مدت فرایند درمان را بسیار پیچیده نمایند. متخصصان روانشناسی معمولا از روش های نوین که اغلب مبتنی بر درمان های روانشناختی هستند برای درمان استفاده می نمایند.

اهمیت درمان روانشناختی اعتیاد در کاهش زمان درمان

یکی از اصلی ترین تاثیراتی که درمان روانشناختی اعتیاد دارد در کاهش طول مدت درمان و ترک اعتیاد است، در بسیاری از مواقع به دلیل عدم همکاری فرد مبتلا یا انتخاب روش نامتناسب درمان، روند درمان بسیار طولانی یا حتی غیر قابل انجام می شود. درمان روانشناختی می تواند در تسریع درمان و ایجاد انگیزه در فرد مبتلا برای همکاری بسیار تاثیرگذار باشد. برای درمان اعتیاد، نیاز به خدمات تخصصی روانشناسی در تمامی مراحل از جمله قبول مشکل توسط فرد، تصمیم او برای درمان و همکاری او با درمانگر وجود دارد. در غیر این صورت ممکن است فرایند درمان متوقف، بسیار کند و حتی بی نتیجه باشد. در این شرایط فرد مبتلا، تمایل زیادی به عدم پیگیری درمان خواهد داشت و ممکن است تمایلی برای تکرار درمان یا تغییر شیوه درمان نداشته باشد.

درمان روانشناختی اعتیاد چقدر زمان می برد؟

پاسخ به این سوال به عوامل متعددی بستگی دارد. شرایط فرد مبتلا، میزان مصرف، نوع ماده مصرفی، طول مدت زمان اعتیاد از جمله عوامل تاثیر گذار بر طول مدت درمان است. میزان همکاری و انگیزه فرد برای ترک نیز می تواند مدت زمان درمان را تحت تاثیر قرار دهد. در بسیاری از مواقع اعتیاد با بیماری های دیگری همچون افسردگی یا بیماری های جسمی همراه است، که نوع این بیماری نیز می تواند طول درمان را تحت تاثیر قرار دهد. یکی دیگر از عوامل موثر بر طول درمان روانشناختی اعتیاد، میزان همکاری و آگاهی خانواده و اطرافیان فرد مبتلاست.

در کل بیمار و خانواده او باید بدانند که اعتیاد یک بیماری مزمن است و برای حصول نتیجه پایدار لازم است صبور بوده و همکاری لازم را با درمانگر داشته باشند. در مدت زمان کوتاه شاید بتواند به طور موقت مصرف مواد را قطع نمود اما از بین رفتن وابستگی روانی به مواد و تغییرات ریشه ای مشخصا مستلزم گذر زمان بیشتری است. نکته مهم این است که تشخیص مدت زمان درمان به عهده درمانگر است و لازم است برای حصول نتیجه پایدار، فرایند درمان را کامل کنید. توقف فرایند درمان می تواند تمامی زحمات شما را در مدت زمان کوتاهی از بین ببرد. قبلا از هر گونه تغییری در فرایند درمانی با درمانگر خود مشورت نمایید.

درمان اعتیاد و بهبودی به چه معناست؟

لازم است تا فرد مبتلا و افراد خانواده او در خصوص درمان اعتیاد و بهبودی اطلاعاتی داشته باشند. بسیاری تصور می کنند قطع مصرف مواد و پرهیز طولانی مدت از مصرف به معنای بهبودی است. بعضی علاوه بر این، انتظار دارند رفتار بیمار نیز تغییر کرده و رفتار او به دوره قبل از ابتلا به اعتیاد بازگردد. در این میان بعضی خانواده ها انتظار دارند، که فرد مبتلا پس از درمان روانشناسی اعتیاد، به رفتارهای ایده آلی دست یابد و بسیاری از رفتارهای ناپسند خود را نیز کنار بگذارد چرا که نگران هستند این رفتار ممکن است زمینه ساز عود دوباره مشکل گردد. البته در این میان خانواده هایی هستند که تعریف درستی نیز از رفتار ایده آل ندارند و با انتقال این آشفتگی به بیمار، روند درمانی او را مختل می کنند.

 در بسیاری از مواقع توقعات اطرافیان و خود فرد از فرایند درمانی، او را سرخورده و افسرده می کند. حتی ممکن است اعضای خانواده به دلیل عدم حصول نتیجه مورد نظر خود دچار افسردگی و نارضایتی شوند. دیده شده است که مقایسه فرد مبتلا با سایر فرزندان یک خانواده یا با افراد مشابه از نظر نتایج حاصل شده در فرایند درمان،  او را آشفته و سرخورده نموده و فرایند درمان را مختل می کند. معمولا یک متخصص روانشناسی، درمان و بهبودی را برای بیمار و خانواده او تشریح می کند تا از وقوع این نوع مشکلات جلوگیری نماید. از نظر تخصصی، فرایند درمانی از روزی که فرد مبتلا می پذیرد سالم ماندن او با ادامه مصرف مواد ممکن نیست، آغاز می شود و با پرهیز از مصرف مواد ادامه می یابد و با مرور زمان عمق می یابد و نتایج آن در ابعاد مختلف زندگی او دیده می شود.

اهمیت انتظارات واقع بینانه در درمان روانشناختی اعتیاد

اهمیت زیادی دارد که فرد مبتلا و خانواده او انتظارات واقع بینانه ای از فرایند درمان روانشناختی اعتیاد داشته باشند. انتظارات واقع بینانه باعث تسریع روند درمان و دلگرمی بیمار می شود. انتظار واقع بینانه باعث آرامش خانواده نیز شده و باعث می شود پشتیبانی و حمایت خوبی از فرد مبتلا در طول فرایند درمان داشته باشند. انتظارات کمال گرایانه و غیر طبیعی به خصوص اگر در ابتدای درمان وجود داشته باشد می تواند فرد مبتلا را از ادامه درمان منصرف نماید. در این شرایط معمولا ایجاد انگیزه در بیمار برای درمان و قطع مصرف مواد دچار چالش می شود. در صورتی که انتظارات متعادلی از بیمار داشته باشید، او انگیزه بیشتری برای همکاری در طول درمان خواهد داشت. حمایت و پشتیبانی خانواده و اطرافیان اهمیت زیادی در موفقیت درمان های روانشناختی دارد.

 فراموش نکنید درمان اعتیاد پیچیده است و برای فرد مبتلا نیز با سختی های بسیار زیادی همراه است. پیمودن مسیر بهبودی بدون حمایت و بدون انگیزه عملا غیر ممکن است.

درمان روانشناختی اعتیاد به صورت حضوری یا غیر حضوری؟

اغلب افراد مبتلا به اعتیاد در برابر مراجعه به مراکز ارائه خدمات تخصصی روان درمانی اعتیاد مقاومت نشان می دهد و ممکن است هنوز خود را به عنوان فرد مبتلا نپذیرفته باشد. از این رو ممکن است فراهم آوردن امکان مشاوره غیر حضوری برای درمان روانشناختی این مشکل زمینه مناسبی را برای بهره مند شدن این افراد از مشاوره های تخصصی روان درمانی اعتیاد فراهم آورد. در ادامه فرایند، درمان روانشناختی اعتیاد می تواند به صورت حضوری و غیر حضوری دنبال شود. بسته به شرایط بیمار و مرحله درمانی که در آن قرار دارد، ممکن است روانکاو تشخیص دهد که وی می تواند از درمان غیر حضوری استفاده نماید. یا تشخیص دهد که ضرورت دارد ادامه درمان به صورت حضوری پیگیری شود. اغلب مراکز حرفه ای هر دو نوع مشاوره را ارائه داده و از مشاوره آنلاین روانشناسی با فرد مبتلا در مراحل اولیه درمان استقبال می کنند.

معمولا افراد مبتلا در مشاوره غیر حضوری راحت تر به بیان مشکلات خود می پردازند. چرا که اقدام فرد به مشاوره غیر حضوری می تواند گام مثبتی در آغاز فرایند درمان باشد.

درمان شناختی رفتاری اعتیاد

درمان روانشناختی اعتیاد مبتنی بر درمان های نوین روانشناسی است که خود شاخه های مختلفی دارد. یک متخصص روانشناسی با بررسی جوانب مختلف مشکل و با بررسی شرایط فرد مبتلا، یکی از انواع روش ها را انتخاب می نماید. درمان شناختی رفتاری اعتیاد یکی از موثرترین روش های درمانی شناخته شده است که در مقایسه با سایر روش ها رواج بیشتری دارد. در این روش اساس و مبنا این است که ریشه تمامی رفتارهای ناسالم از جمله اعتیاد، افکار ناسالم است و درمانگر می کوشد تا به شناسایی این افکار ناسالم که منجر به رفتار ناسالم شده است، بپردازد.

 شناسایی افکار ناسالم به روانشناس متخصص کمک می کند تا بفهمد چه چیزی فرد را به سمت اعتیاد سوق می دهد. در واقع دراین روش سعی می شود تا ریشه و دلیل اصلی مشکل شناسایی شود. پس از شناخت کامل، متخصص روانشناسی به شما کمک می کند تا افکار سالم و مفیدی را با این افکار ناسالم جایگزین نمایید. این روش فرد را در برابر وسوسه ها و لغزش ها محافظت می نماید و می تواند در بلند مدت تاثیرات مفید بسیار زیادی داشته باشد. معمولا این روش درمان نوین، در جلوگیری از عود مکرر اعتیاد نیز بسیار تاثیرگذار است.

رفتار درمانی اعتیاد

در رفتار درمانی، متخصص روانشناسی تلاش می کند تا الگوهای مناسب رفتار سالم را به فرد نشان دهد و با او همراه باشد تا رفتارهای سالم را افزایش داده و رفتارهای مخرب را تکرار نکند و کنار بگذارد. داشتن لحظات با نشاط، اوقات فراغت سالم از جمله ورزش و کاهش ساعات تنهایی می تواند در این نوع درمان بسیار مفید باشد. در روانشناسی اعتیاد، روانشناس برنامه ای برای بیمار در نظر می گیرد و بر اجرای این برنامه نظارت دارد. در این درمان، افراد مبتلا تشویق می شوند که رفتارهای سالم را تکرار نمایند. به مرور فرد پیشرفت نموده و به رفتار هدف که ترک اعتیاد است، نزدیک می شود.

روانشناسی اعتیاد، برای فرد تشویق هایی تعریف می نماید. این تشویق ها بر اساس علایق فرد تعیین می شوند. البته انتخاب شیوه مناسب درمان بر عهده درمانگر است و ممکن است برای تمامی افراد مبتلا به اعتیاد این روش مفید نباشد.

بیزاری درمانی

بیزاری درمانی از دیگر روش هایی است که ممکن است متخصص روانشناس برای درمان اعتیاد در پیش گیرد. اساس این روش درمانی این است که از فرد مبتلا خواسته می شود تا اعتیاد را با یک محرک آزارنده خیالی یا واقعی همراه کند. برای مثال از او خواسته می شود هنگام مصرف به چیزی که او را آزار می دهد فکر کند، یا از او خواسته می شود که همراه با مصرف از داروهای تهوع آور استفاده نماید. با تکرار این عمل، فرد مبتلا به اعتیاد شرطی شده و به مرور از مصرف مواد بیزار می شود.

معرفی یک روان درمانگر

دکتر رامین علوی نژاد دارای مدرک تحصیلی دکتری روانشناسی بوده و روان درمانگری متخصص و با تجربه است. او با گذراندن دوره های تخصصی مختلف در داخل و خارج از کشور، از جدید ترین دستاورد های علمی جهان برای درمان بیماران استفاده می نماید. تخصص، تجربه، عشق و تعهد او را به یکی از بهترین گزینه ها به عنوان روان درمانگر تبدیل نموده است. فرایند های درمانی موفق طراحی شده توسط ایشان و نتایج منحصر به فرد حاصل از درمان های روانشناختی وی، موید این مطلب است.

برای رفاه حداکثری متقاضیان خدمات درمانی امکان ارائه مشاوره به صورت حضوری و به صورت غیر حضوری و آنلاین فراهم شده است. اگر تصمیم به رفع مشکل اعتیاد نموده اید و به کمک یک  روان درمانگر متخصص نیاز دارید، تعلل نکنید. دکتر رامین علوی نژاد شما را تا حصول بهبودی کامل همراهی خواهد نمود.

نویسنده: دکتر رامین علوی نژاد