درمان افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان مرتبط با تغییرات روانشناختی، اجتماعی و شیمی بدن، بعد از تولد نوزاد است و در حدود يك چهارم بانوان ممكن است روي دهد. خبر خوب این است که این مشکل به خوبی بوسیله مشاوره و روانشناسی قابل حل است. چراکه مادران به خاطر موضوع شیردهی نسبت به مصرف دارو محدودیت هایی دارند. بنابراین داروهای ضد افسردگی و عوارض جانی آن پس از زایمان باید جدی گرفته شوند.
کاهش سریع هرمون ها از یک طرف و تغییرات عمده در برنامه خواب و احتمال بازخوردهای کمتر سازگار از طرف خانواده می تواند این نوع از افسردگی را جدی کند. این میزان در برخی مطالعات کمتر گزارش شده؛ به این ترتیب که از هر 100 مورد زایمان حدود 15 مورد افسردگی پس از زایمان گزارش شده است.
افسردگی پس از زایمان می تواند بسیار قدرتمندتر باشد و ماندگاری بالایی داشته باشد. این نوع افسرگی می تواند باعث تغییرات شدید خلقی، خستگی و احساس ناامیدی شود. شدت این احساسات می تواند مراقبت از کودک یا خودتان را دشوار کند. در این شرایط مراجعه به روانشناس برای درمان افسردگی ضروری خواهد بود.
توجه داشته باشيد كه افسردگي پس از زايمان با فشارهاي طبيعي بعد از زايمان كه نتيجه تغييرات فيزيولوژيك و مسوليت هاي مادري و گاهي نيز براورده نشدن انتظارات است، متفاوت مي باشد.
علايم افسردگی پس از زایمان
Signs and symptoms
- از دست رفتن علائق و لذت (از قبیل عدم علاقه به روابط جنسی و یا لذت بردن از زندگی)
- غمگين بودن در اغلب اوقات (احساس غالب فرد غم و اندوه است)
- اشفتگي خواب (خواب کاهش میابد یا ممکن است در به خواب رفتن یا کیفیت کلی خواب مشکل بوجود آید)
- مختل شدن تمركز (تمرکز می تواند به علت افکار منفی از قبیل “من نمی توانم مادر خوبی باشم” کاهش یابد)
- افکار آسیب رسان به کودک
- افکار خودکشی
در طي ٤ هفته بعد از زايمان شديد احتمال ابتلا به افسردگي بعد از زايمان مربوط مي شود. شروع خفيف اين علايم معمولا طي بارداري گزارش شده است، اما لزوما اين موضوع منجر به افسردگي پس از زايمان نمي شود. در این شرایط از نکات درمان افسردگی در خانه می توانید استفاده کنید. زمان مراجعه به روانشناس در صورت ادامه یافتن علایم، يكي از عوامل تعيين كننده در اثربخشي درمان خواهد بود. به علت تغذيه كودك از شير مادر، استفاده از داروهاي شيميايي براي سركوب افسردگي پس از زايمان توصيه نمي شود.
علل احتمالی
دلیل مشخصی برای افسردگی پس از زایمان گزارش نشده است. اما برخی عوامل هستند که در شکل گیری این مشکل نقش دارند. افسردگی پس از ازیمان ممکن است بوسیله مجموعه ای از عوامل فیزیکی و هیجانی تظاهر پیدا کند.
عوامل فیزیکی
یکی از تغییرات قابل توجه بعد از تولد نوزاد تغییرات هورمونی است. در طول وضع حمل میزان استروژن و پروژسترون شما بالا می باشد. چند ساعت بعد از تولد نوزاد این میزان به حالت قبل بر می گردد. سایر عوامل تاثیرگذار عبارتند از:
- سطوح پائین هورمون های تیروئید
- محرومیت از خواب
- رژیم ناکافی
- سوء مصرف الکل و داروها
- سایر مشکلات جسمی
عوامل هیجانی
در صورت ابتلای اعضای خانواده به افسردگی احتمال افسردگی پس از زایمان نیز افزایش میابد. سایر موارد تاثیرگذار عبارتند از:
- طلاق اخیر یا فوت نزدیکان
- مشکلات جسمی در نوزاد
- انزوا اجتماعی
- فقدان حمایت خانواده و دوستان
برای درمان افسردگی مسیرهای مختلفی در پیش رو دارید. در موارد شدید می توانید از دکتر روانشناس بهره برید. خیلی مواقع به دلیل مشکلات بین فردی مشاوره خانواده نیز کمک مفیدی خواهد بود. اگر به یک دکتر روانشناس در تهران یا شهر محل زندگی خود دسترسی نداشتید می توانید از مشاوره آنلاین روانشناسی استفاه کنید.
نحوه مقابله با افسردگی پس از زایمان
چند راهکار مهم
علاوه بر کمک گرفتن از روانشناس خود، چند مورد دیگر نیز وجود دارد که می توانید برای مقابله با افسردگی پس از زایمان انجام دهید.
1- برقراری ارتباط
ممکن است گرایش پیدا کنید که احساسات خود را مخفی کنید، به خصوص اگر فردی درونگرا هستید. اما ممکن است صحبت کردن با شخصی که به او اعتماد دارید بسیار مفید باشد. با صحبت کردن احساسات شما ابراز می شوند و متوجه می شوید که دیگران مایل هستند که به شما گوش دهند.
2- با انزوا مبارزه کنید
در انزوا، احساسات منفی شما می تواند به افسردگی تبدیل شود. داشتن زندگی اجتماعی یک ضرورت بی قید و شرط نیست، اما سعی کنید حداقلی از روابط را برای خود حفظ کنید. این کار می تواند به شما کمک کند احساس جدا افتادن نداشته باشید.
با شرکت در گروه درمانی می توانید از مزایای آن و همراهی با سایر مادران شبیه به خود استفاده کنید. فعالیت های گروهی لذت بخش قبلی را متوقف کرده اید، دوباره آنها را امتحان کنید. در جمع بودن می تواند به شما کمک کند تا از افکار منفی فاصله بگیرید و استرس خود را کاهش دهید.
3- مسئولیت های خود را کاهش دهید
اگر شغل و کار بیرون از خانه شما ضرورتی ندارد آن را کاهش دهید. از انرژی خود برای تأمین نیازهای اساسی خود و کودک خود استفاده کنید. در صورت امکان، از خانواده و دوستان خود کمک بخواهید.
4- به ذهن خود نیز استراحت دهید
بدن و روان شما به یک خواب خوب نیاز دارند. اگر کودک شما مدت طولانی نمی خوابد، از نزدیکان خود برای نگهداری کودک کمک بگیرید و خواب خود را منظم کنید. یک حمام آب گرم، یک کتاب خوب یا هر چیز دیگری که به شما کمک کند آرام باشید را در برنامه روزمره قرار دهید. مدیتیشن و ذهن آگاهی می تواند به کاهش تنش شما کمک کرده احساس بهتری پیدا کنید.
افسردگی شدید پس از زایمان چیست؟
بدون درمان، افسردگی پس از زایمان می تواند به تدریج بدتر شود. هنگامی که درمان افسردگی پس از زایمان به تعویق افتد و فکر آسیب رساندن به خود یا دیگران مطرح شود ممکن است شرایط از کنترل خارج شود. علائم افسردگی شدید پس از زایمان شامل موارد زیر می شود.
- توهم یا دیدن، شنیدن، بوییدن، یا احساس چیزهایی که در واقعیت وجود ندارند.
- هذیان، یا داشتن باورهای غیر منطقی، از قبیل بیش برآورد احتمال آزار و اذیت
- رفتاری عجیب یا نامتعارف
- خشم بدون کنترل یا پرخاشگری فیزیکی
- افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
- افکار آسیب رساندن به کودک
اینها همه نشانه هایی است که نیاز فوری به درمان را نشان می دهد. درمان افسردگی شدید پس از زایمان ممکن است زمان بر باشد، اما می تواند با موفقیت درمان شود.
عوامل خطرساز افسردگی پس از زایمان
هر مادری می تواند افسردگی پس از زایمان را بدون توجه به سن، فرهنگ و یا تعدان فرزندان تجربه کند.
موارد زیر می توانند خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان را افزایش دهند.
- افسردگی قبلی یا سایر اختلالات خلقی
- سابقه خانوادگی افسردگی
- استرس های اخیر، مانند طلاق، مرگ یا بیماری جدی یکی از عزیزان شما
- بارداری ناخواسته یا دشوار
- داشتن دوقلو یا سه قلو
- تولد نوزاد نارس یا دارای مشکلات سلامتی
- در رابطه زناشویی نارضایتی جدی وجود داشته باشد
- انزوا یا عدم حمایت عاطفی
- سوء مصرف مواد مخدر یا الکل
- کمبود خواب و خستگی زیاد
درمان افسردگی پیش از قاعدگی در مواردی که فرد مشکلات خلقی مرتبط را تجربه می کند ضرور میابد. اگر برخی از این عوامل خطرساز وجود دارد، قبل از بارداری با روانشناس خود مشورت کنید. درمان افسردگی پس از زایمان می تواند خطر سوء مصرف مواد یا آسیب رساندن به خود یا کودک را کاهش دهد.
پیشگیری از افسردگی پس از زایمان
پیشگیری مطلق واقعاً ممکن نیست. برخی از عوامل می توانند شما را مستعد ابتلا به افسردگی پس از زایمان کنند، بنابراین می توانید چند کار را برای کاهش خطر ابتلا انجام دهید.
پیش قدم باشید
در دوران بارداری موارد زیر را در صورت وجود به درمانگر خود بگویید:
- آیا دوره ای از قبلی افسردگی داشته اید؟
- تا به حال افسردگی اساسی یا اختلال خلقی در خانواه شما مشاهده شده است؟
- آیا شما در حال حاضر علائم افسردگی دارید؟
اگر اطلاعات را به موقع در اختیار کادر درمان قرار دهید، دکتر شما ممکن است بتواند روش درمانی مناسبی را برای شما تجویز کرده و از قبل توصیه هایی را ارائه دهد.
همچنین با رعایت این نکات ممکن است بتوانید شانس درمان افسردگی پس از زایمان را افزایش دهید.
قبل از تولد کودک، سیستم پشتیبانی مناسبی برای خود را فراهم کنید.
یک لیست حمایتی تهیه کنید و آن را در یک جای قابل مشاهده قرار دهید. اطلاعات تماس دکتر خود، خدمات پشتیبانی حرفه ای و یکی از اعضای خانواده یا دوستی را که می توانید به او اعتماد کنید را در این لیست قرار دهید.
ترتیبی برای مراقبت از کودک در نظر بگیرید تا بتوانید کمی استراحت کنید. در این صورت ضمن بروز خستگی، شما دقیقاً می دانید که چه کاری باید انجام دهید.
یک رژیم غذایی سالم داشته باشید و سعی کنید هر روز کمی فعالیت سبک داشته باشید.
از فعالیت هایی که لذت می برید فاصله نگیرید و سعی کنید خواب کافی داشته باشید.
مسیرهای ارتباطی خود را با عزیزان باز نگه دارید.
یک نوزاد جدید در خانه پویایی خانواده را تغییر می دهد و الگوی خواب را تغییر می دهد. لازم نیست کامل باشید، پس به خودتان سخت نگیرید و در صورت تظاهر علائم آنها را فوراً به درمانگر خود اطلاع دهید. درمان به موقع می تواند به شما کمک کند تا درمان افسردگی موفقی داشته باشید. بعد از مطالعه این مقاله ممکن است به ویزیت روانشناس نیاز پیدا کرده باشید. برای نوبت حضوری می توانید از فرم رزرو نوبت صفحه اصلی استفاده فرمائید.
دکتر رامین علوی نژاد
